Fizik biliminin hala gizemlerle dolu kuantum alanına ilişkin söylenecek çok şey var. Kuantum karmaşası ya da rastgelelik üzerine yapılan çalışmalar da teknolojinin gelişmesiyle daha tutarlı sonuçlar vermeye başladılar.
Parçacıkların birbirlerinden uzak mesafelerde olsalar bile etkileşim halinde olduklarını öne süren “ürkütücü eylem” teorisi, insanın fizik anlayışına ters düştüğü için Einstein tarafından bu şekilde adlandırılmıştır. Bu teori sıradan fizikle değil, kuantum fiziğiyle açıklanır. Bazı bilim insanları ise rastgele oluşun fiziğini açıklamak için sıra dışı bir yöntem buldular: Mobil oyunlar.
Einstein, parçacıkların uzak mesafelere rağmen etkileşim kurabilecekleri fikrine tam anlamıyla katılmamıştır. Bu eylemin ya da olayın ardında farklı etmenler olduğu konusunda da ısrarcıdır. Kendisinin düşündüğü gibi bu olaya neden olan ve hala keşfedilmemiş fizik kuralları olabilir.
İşte yeni yapılan ilginç deneyde de gönüllülerin katıldıkları nokta tam burası. Akıllı telefonlarda ya da diğer cihazlarda oynadıkları oyunlar, bilim insanları tarafından tamamen rastgele sayılar üretmek amacıyla tasarlandılar. Oyuncular tarafından oluşturulan bu rastgele sayılar, 12 farklı laboratuvarda bir dizi kuantum testine tabi tutuldular. Test aşamasında sayılar, çeşitli ortamlarda bulunan fotonlar gibi ölçümlendiler.
Bu deney, “kuantum dolanması” fikrini doğrulamak için tasarlanmış Bell testleri olarak biliniyor. Kanıtlanan ilk şey ise üretilen rakamların asla önceden tahmin edilemeyecek oluşu. Yani bütün düzen, 100 insandan gelen rastgele rakamların hiçbir düzeni ya da öngörülebilirliği yok.
Avustralya’daki Queensland Üniversitesi’nde görevli araştırmacı Andrew White, “İnsanlar tahmin edilemezdirler ve akıllı telefonlarını kullanırken daha da tahmin edilemez olurlar. Onlardan akıllı telefonlar kullanarak benzeri olmayan rakamlar üretmelerini istedik. Bu rastlantısal bitler, fotonların ve süper iletkenlerin deneylerde nasıl ölçüldüğünü belirlediler" açıklamasında bulundu.
Yerel gerçekçilik kavramı, eylemlerin ya da gözlemlerin başka yerlerde etkilerinin olmadığını söyler. Kuantum fiziği ise bu kurallara mutlak suretle bağlı değildir. Pek çok rastgele girdiyi toplayan deneyin sonuçları, kuantum fiziğinin çevremizdeki evreni gerçekten açıklayabildiğini gösteriyor, hiçbir gizli değişken içermiyor. Bu noktada ise Einstein, yerel gerçeklik kavramı konusunda yanılıyor.
Bu çalışma, yılın ilk günlerinde yapılan ve yine Bell testlerinin kullanıldığı benzer çalışmalardan yola çıkarak hazırlandı. Bilim insanları kuantum fikirlerinin, arka planda gömülü olan bir çeşit düzen ya da örüntü tarafından desteklenmediğini kanıtlayan sonuçlara ulaşıyorlar.
Araştırmacılar, deneylerinin daha büyük bir resmin küçük bir parçası olduğunu söylüyorlar. Kuantum fiziği hakkında henüz bilmemiz gereken her şeyi bilmiyoruz, ancak böyle deneyler, arayışımızda bize rehberlik edecekler. Üstelik sadece basit bir telefon uygulamasıyla, işin içine bu araştırmalarda hiç yer alma ihtimali olmayan on binlerce insanı dahil ederek.
Üzgünüz Einstein, bir kez daha haklı çıkana dek şimdilik bu konuda haksız çıktın.
