Uzayda irili ufaklı milyarlarca gezegen bulunuyor. Bu gezegenlerden bazıları buz deviyken bazılarıysa adeta bir ateş topunu andırıyor. Öyle ki bu ateş topları, o kadar sıcak ki metali bile buharlaştırabiliyor. İşte gökbilimcilerin keşfettiği MASCARA-2b de metalin bile buharlaştığı bu ateş toplarından biri.
Yakın zamanda Yale Üniversitesi’nden bilim insanları, dev gaz topunu incelemek için EXPRES (Extreme Precision Spectrometer) adı verilen spektrometreyi kullandı. Atmosferinde demir, krom ve magnezyum buharları bulunan bu gezegende, yapılan incelemeler sonucunda metallerin bu sıcaklıkta katı veya sıvı halde kalamayacağı ortaya çıktı.
Jüpiter’e benzeyen ateş topları:
Görüntü itibarıyla Jüpiter’i andıran bu tür gaz devlerinin yörünge dönemlerinin 10 günden az olduğu tahmin ediliyor. Bu aralık, Jüpiter’in 12 yıllık yörünge dönemine kıyasla oldukça kısa sayılabilir zira MASCARA-2 b, Jüpiter’e kıyasla yıldızına 100 kat daha yakında bulunuyor. Gezegenin yıldızına nasıl bu kadar yaklaştığıysa sırrı çözülemeyen bir gizem.
Dünya’dan yaklaşık 45 milyar kilometre uzaklıkta konumlanan MASCARA-2 b’nin atmosferi, yaklaşık 1.726 santigrat derece sıcaklıkla kelimenin tam anlamıyla kaynıyor. Bu sıcaklığı daha iyi anlayabilmeniz için bir örnek vermemiz gerekirse normal formunda bir demirin buharlaşması için 2.862 santigrat derece sıcaklık gerektiğini söyleyebiliriz.
Bu araştırmayla Yale Profesörü Dabe Fischer ve ekibinin aslında bulduğu şey, atmosferde oluştuğuna inandıkları Fe I, Fe II demir iyonları ve Na I sodyum iyonlarıydı. Araştırmacılar, ayrıca magnezyum iyonları olan Mg I ile Cr II krom iyonlarını da tespit etti.
İyonlar, nötr atomların en dıştaki elektronları kazanması veya kaybetmesiyle oluşur. İyonlar büyüdükçe kaynama noktası düşer çünkü bunlar daha küçük iyonlardan ayrı kalırlar ve ayırmak için daha az termal enerji gerektirirler.
EXPRES, havada metal buharı olduğunu nasıl öğrendi?
Peki EXPRES, havada metal olduğunu nasıl öğrendi? Bilim insanları, bu spektrometreyi Dünya benzeri gezegenleri bulmak ve uzak dünyaların atmosferinde neyin döndüğünü bulmak için geliştirdi. Arizona, Flagstaff yakınlarındaki Lowell Discovery Teleskobu’na monte edilen bu alet, gezegenimiz ve yıldızı arasındaki doğrudan görüş hattını geçtikten sonra MASCARA-2b kimyasallarını özümseyebildi.
Atmosferik imzaların çok zayıf ve tanınması zor olduğunu söyleyen araştırmanın ortak yazarlarından Sam Cabot, EXPRES’in şans eseri bu imkânı sunduğunu söylüyor. Bilim insanları, gelecek araştırmalarda EXPRES’i diğer yüksek hassasiyetli spektrometrelerle birlikte çalıştırmayı düşünüyor. Bu sayede araştırmacıların uzayın derinliklerinde daha fazla keşif yapma fırsatı olacak.
