Ay, tutulma olaylarıyla hepimizi büyüleyen, denizlerdeki dalgaları kontrol eden ve hatta gezegenimizin manyetik alanını üretmemizi sağlayan, sadık dostumuzdur. Günümüzde ölü bir küre halinde bulunan Ay, gün boyu bulunduğu yerde dünyaya bağlı halde durarak, değişmez şekilde sürdürüyor varlığını. Fakat geçmişte çok daha etkileyici bir yapıya sahipmiş.
ArXiv’de yayınlanan yeni bir çalışmayla açıklandığı kadarıyla bir zamanlar sadece volkanik bir obje olmayan Ay, aynı zamanda Mars’ın günümüzdeki kalınlığında, metalik bir atmosfere sahipmiş. Fakat maalesef dünyamızın ilk zamanlarındaki kızgın lavlar, bu atmosferi uzayın derinliklerine doğru itmiş ve netice itibariyle de günümüzde gördüğümüz atmosfersiz Ay kalmış geride.
Bir zamanlar (yani, 4.5 milyar yıl kadar önce) dünya günümüzdeki gibi bir şey değildi. Henüz şekillenmeye başlamış olan dünyamız, ilk zamanlarındaki yoğun ısısı sayesinde oldukça büyük, dökme bir yuvarlak haline gelmiş. İşte o esnada ortalama Mars büyüklüğünde bir nesne magma ile kaplanmış dünyaya etki ederek bu materyalin oldukça büyük bir kısmının uzaya fırlamasına neden olmuş. Ve bunun sonucunda bu materyal dünya çevresinde bir yörüngede kaynaşarak Ay’ı oluşturmuş.
Soğuma safhası düzgün bir şekilde başladığında bu iki obje çevresinde (Ay ve Dünya) oldukça ilkel atmosferler oluşmaya başlamış. NASA Goddard Spaceflight Center’da bulunan bilim insanlarından oluşan bir ekip, Ay’ın atmosferinin nasıl bir şey olduğunu ve Dünya’nın ilk çağlarındaki yoğun radyasyonun Ay’ın atmosferinin oluşumu ve yok oluşu üzerindeki etkisini öğrenmek istemiş.
O zamanlar Dünya’nın yüzeyi henüz yaklaşık 2.000 derece civarında imiş ve bu haliyle estetik olarak sönük bir yıldıza benziyormuş. Ay ise bugün olduğundan 15-20 kat daha yakınmış dünyaya. Tabii bu da dünyanın termal radyasyonunun Ay üzerinde oldukça etkili olduğu anlamına geliyor.
Yürütülen çalışmada kullanılan son teknoloji bilgisayar simülasyonları ile Ay’ın magmatik okyanusundaki metalik unsurların Dünya’nın yoğun ısısı ile buharlaşmış olabileceğini ve böylece yükselerek atmosfer oluşturduğunu ortaya koyuyor. Dünya atmosferinin 10’da biri kalınlığında olan yeni atmosfer, Ay için oldukça kalındı.
İlginç olan Ay’ın, Dünya’ya bakan yüzünün (1.700 derece), diğer yüzünden (-150 derece) çok daha sıcak olmasıydı. Bu sıcaklık farkı, özellikle sodyum olmak üzere diğer metalik unsurları içeren, saniyede bir kilometrenin üzerinde hıza sahip rüzgarların oluşumuna sebep olmuş.
Bu rüzgarlar, sıcak ve soğuk yarım küre arasındaki kesişim çizgisine yaklaştıklarında tüm bu metalik faktörler yoğunlaşarak kar şeklinde yağmışlar.
İlk oluşumdan yaklaşık 1.000 yıl sonra Ay’ın sıvı magma okyanusu soğumuş ve kabuklu tabakası oluşturmuş. Buharlaşmış metal kaynağı olmadan atmosfer çökebilir ve Dünya’nın lavları arta kalan gazlı örtüyü, uzaya püskürtebilirdi.
