Robotlar ve Yapay Zeka Hakkında Bilmemiz ve Korkmamız Gerekenler

Herkesin çocukluğunda düşlediği bilim-kurgu fantezisi olan robotlar ve yapay zeka konusunda ne kadar ileri gidilmeli ve sinemanın ya da bilim-kurgunun bize anlattıklarını bir kenara bırakırsak bilim adamları yapay zeka konusunda ne diyor? Akıllı, düşünebilen ve kendi iradsi doğrultusunda karar verme yetisi olan robotlar teorik, pratik ve belki de en önemlisi etik olarak doğru mu?

I Robot ya da Battlestar Galactica’nın gerçekleşmesi yakın mı?

İşte 2015’in teknolojisi ile robotlar ve yapay zeka hakkında bilmeniz ve belki de korkmanız gerekenler:
 

 Öldürebilen Robotlar

Popüler kültürün, özellikle de popüler sinemanın en ikonik unsurlarından birisi robotlar. Günümüz sinemasında Ultron gibi modern efektlerle bezeli robotların dışında, her şey başlattığını söyleyebileceğimiz Terminator serisi yılalrdır bu konunun popülerliğini koruduğunun da göstergesi.

Peki ne zaman titanyum alaşımlı iskeletinin üzerine sentetik insan derisi geçirilmiş cyborglarla karşılaşacağı ve bu robotlar ne zaman türümüzün devamlılığını tehdit edecek? Bunun için bir süre daha beklemeli ve bilim-kurgu sinemasının bu düşüncelerimizi tatmin etmesini ummalıyız; ancak herkes biliyor ki dünyanın askeri güçleri insanların cephelerdeki aktivitesini en aza indirecek platformlar üzerinde çalışıyor ve hedeflenen şey, insandan gelen verileri minimum tutarak bir gün hedefini kendi belirleyebilen savaş makinelerine yol açabilmek.

Şu an için kendisini programlayan ya da komuta eden insandan emir almadan tetiğe basmayan robotlar muhtemelen uzak olmayan hatta yakın bir gelecekte geliştirilecek olan bir IFF (Identification Friend or Foe: Dost ya da Düşman Belirleme) sistemi ile namlusunu kime doğrultacağına kendisi karar verebilir hale gelecek. Geçtiğimiz günlerde Stephen Hawking’in de aralarında bulunduğu bir grup bilim insanının toplu olarak yaptığı uyarıda da belirttikleri gibi otonom silah sistemleri insanlığın varlığını tehlikeye atacak bir teknolojiye dönüşmeye çok müsait.
 

 Bilinç Meselesi

Futurist Ray Kurzweil, 2005 yılında yayımladığı kitabında, insan zekasının bir modelinin 2020 yılında geliştirileceğini söylemiş ve şu anki meselenin zihnimizin karmaşıklığı ve bu karmaşıklığın içinden çıkan bilinç olduğunu dile getirmişti ki, bilincin zihnimizi daha da kahale getirdiğiniz belirtmiş.

Diğer taraftan Shadbolt, “bilincin ve farkındalığın kıvılcımı zihnimizin içinde bir yerlerde. Bunun nereden geldiğini bilmiyoruz. Sahip olduğumuz karmaşıklık bir şekilde bilincin ortaya çıkmasını sağlıyor." diyor. Sonradan kendisine sorulan soruya esprili şekilde cevap veren Shadbolt, toplumu en çok rahatsız eden noktanın ise yapay zekanın sadece 10 yıl içinde gelecek olması olduğunu söylemiş. Londra Imperial College’da Bilişsel Robotik Profesörü Murray Shanahan ise medyanın sürekli olarak insan zekasına yakın robotlar için sadece bilim-kurgu malzemesi olarak baktığını; ancak bu yapının yolda olduğunu, birkaç on yıl içinde buna erişeceğimizi söylüyor.

Shanahan, “En büyük sorunumuz bilgisyar ya da robotlarımıza günlük hayata ve dünyaya dair bir algı veremiyor oluşumuz ve onları yaratıcı kılamıyor oluşumuz. Yaratıcılıktan kasıt elbette Picasso ya da Einstein seviyesinde değil; ama bir çocuk seviyesinde dünyayı algılayıp zekasını kullanarak yansıtmasını sağlayamıyoruz." diyor
 

 Robotlar Bizden Daha İyi Olacak, Bizim Gibi Değil

Terminator, I-Robot, Chappie, Ex Machina gibi filmlerde yaptığımız şey sürekli aynı hata. Biz yapay zekayı bizim gibi, bizim algımız gibi düşünüyoruz, insan bir bireymiş gibi; ancak malesef öyle olmayacak. Zekanın sınırlarınız zorlamadan önce hyal gücümüzün sınırlarını zorlamak zorundayız; çünkü zaten halihazırda milyarlarca insan zekası ve algısına sahip değil miyiz? Neden daha fazla insan yaratalım?

Şu an bile yapay zeka bizim onlarca yıl önce hayal edemediğimiz biçimde gelişiyor; Google’ın sürücüsüz otomobili (hatta Google’ın kendisi) Cortana, simule edilebilen sinir ağları … “Eğer zekayı daha makine odaklı düşünürsek çok daha isabetli tahminler yapabilir ve ilerlemeyi hızlandırabiliriz.” diyor Profesör Alan Woodward ve Turing testlerinden elde edilenlere göz atılmasına teşvik ediyor, “şu anda halihazırda aramızda çok zeki makinelerin olduğunu göreceksiniz”

Şu anda robot bilinci konusunda çalışma yapan çok fazla disiplin var ve bunların her biri farklı bakış açısına sahip. Psikologlar insan merkezli düşünmeye çalışırken hayvan psikolojisi üzerinde uzmanlaşmış olanlar farklı, nöropsikologlar farklı, fizyolojistler farklı açılardan konuyu ele alıyor.

Şu an sahip olduğumuz yapay zeka örnekleri görev merkezli yapılar ve aslında temelde beyinsiz varlıklar; ama her geçen gün hayatımızı daha kolay hale getirmeye çalışıyorlar ve bir gün gerçekten zeki hale gelecekler.