Parçacık hızlandırıcı, başta temel parçacık fiziği ve nükleer fizik deneyleri olmak üzere petrol ve gaz yataklarının aranmasından çevre atıklarının etkisiz hale getirilmesine, nükleer atıkların temizlenmesinden toryuma dayalı nükleer santrallere, arkeolojiden litografiye, proteinlerden DNA’ya, biyoteknolojiden nanoteknolojiye, gen biliminden savunmaya kadar yüzlerce farklı alanda kullanılan etkili bir teknolojik gelişme.
Temelde yüklü parçacıkları yüksek hızlara çıkarmak ve demet halinde bir arada tutmak için elektromanyetik alanları kullanan bu teknoloji, günümüzde büyük tesislerde, devasa sistemler halinde kullanılıyor. Ancak bilim insanları oldukça maliyetli bir teknoloji olan parçacık hızlandırıcıların boyutunu küçülterek kullanım alanlarını genişletmek istiyor.
Stanford Üniversitesi'nden fizikçi Robert Byer, yaklaşık 40 senedir parçacık hızlandırıcıların boyutunu küçültme çalışmaları yürütüyor. Yarı iletken çipte, küçük bir kanaldan geçerken elektronlara enerji eklemek için lazerleri kullanma fikrine dayanan bu proje sayesinde, bu teknolojinin büyük tesisler gerektirmeyecek şekilde kullanılması hedefleniyor.
Her ne kadar temelde 'parçacık hızlandırıcıların küçük br kopyası' olarak düşünülse de bu küçültmeyi gerçekleştirebilmenin büyük zorlukları var. Byer ve meslektaşları uzun zamandır, Stanford kampüsündeki Spilker Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler binasının bodrum katındaki bir laboratuvarda bu zorlukları aşarak projeyi gerçekleştirmenin yollarını arıyor.
Araştırma ekibinde yer alan R. Joel England, bu çalışmada kullandıkları prototipin, 5-10 sene içinde kullanılabilir hale gelmiş bir teknoloji olacağını iddia ediyor. İlk uygulamalardan bir tanesinin de radyasyon terapisi için hastanelerde kullanılan, oldukça büyük, 10.000 kiloluk hızlandırıcı cihazlardan birini küçük bir çip haline getirebilmek olacağı söyleniyor.
Ekip, önlerinde uzun seneler olsa da araştırmanın sonucunda hedeflerine ulaşabileceklerini ve minik parçacık hızlandırıcıların pek çok alanda kullanılabileceğini düşünüyor. Üstelik bu konuda araştırmalara devam eden pek çok ekip bulunuyor. Bu sayede kısa vadede elde edilen pozitif verilerin artacağı düşünülüyor. Küçük parçacık hızlandırıcılar, halihazırda kullandıklarımız kadar güçlü olmayacak olsa da kullanım alanlarının genişleyeceğine kesin gözüyle bakılıyor.
