Nature Communications dergisinde bu hafta yayınlanan bir makale, iklim değişikliği nedeniyle denizlerin ve okyanusların yaşadığı tedirgin edici yükselişi gözler önüne seriyor. Makalede 125.000 yıl önce meydana gelen, yaklaşık 10.000 yıl süren interglasyal dönemde deniz seviyesinin yükselmesinin ana nedeninin Antarktika’daki buzun erimesi olduğu belirtildi.
Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden Eelco Rohling, Fiona Hibbert ve Katharine Grant’in gerçekleştirdiği araştırmada, deniz ve okyanus seviyelerinin yükselmesinde kilit rolü Antarktika’nın oynadığı ortaya çıkarıldı. Antarktika’da bulunan buz tabakaları, hızla değişebilir ve eriyebilir. Bu da kıyı bölgelerinde yaşayan insanların yaşadıkları alanları önemli ölçüde etkileyebilir.
Dünya tarihi, iklim değişikliği için uyarıyor
Dünya’nın döngüleri, gezegenin büyük bir kısmının geniş buz tabakalarıyla kaplı olduğu buzul dönemler veya buz çağları ve buzların çözülüp, deniz seviyelerinin yükseldiği sıcak dönemler şeklinde gerçekleşiyor.
Dünya şu anda yaklaşık 10.000 yıl önce başlayan interglasyal dönemin içinde. Yani ısınıyor. Ancak son 200 yıldaki artan sera gazı emisyonu, son interglasyal dönemde yaşanılanlardan daha hızlı ve daha aşırı iklim değişikliğine neden oluyor. Bu durum geçmiş dönemdeki deniz seviyesindeki yükseliş oranlarının gelecekte neler olabileceğine dair yalnızca en düşük tahminleri sağladığı anlamına gelir.
Araştırmacılar bundan 125.000 yıl önce başlayıp 118.000 yıl önceye kadar devam eden interglasyal döneme ait verileri incelediler. Verilerin karşılaştırılması, sıcaklıkların bugünden 1 santigrat derece daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı.
Bilim insanlarının veriler üzerinde yaptığı çalışma, son interglasyal dönemde buzun erimesinin bütün Dünya’daki deniz ve okyanus seviyelerini 10 metre yükselttiğini ortaya çıkarmış oldu. Araştırmacılar, deniz seviyelerinde 10 metrelik yükselmenin gözlendiği dönemde buzulların önce Antarktika’da daha sonra Grönland’da eridiğini belirledi. Aynı dönemde deniz seviyeleri bir yüzyılda 3 metre yükseldi. Bu daha önce gözlenen 150 yılda 30 cm yükselmesi düzeyini aşan bir oran oldu.
Antarktika’daki erken buz kaybı, güney yarımkürede bulunan okyanusların ısınmasından meydana geldi. Antarktika’daki buzulların erimesi sonucu ortaya çıkan eriyik su, kuzey kutup bölgesinde de ısınmaya neden olarak Grönland’ın buzullarının da erimesine neden olarak Dünya okyanuslarının dolaşım şeklini değiştirdi.
125 bin yıl geçmişten gelen veriler, geleceğe ışık tutuyor
Deniz seviyelerinin şu anda küresel olarak yılda 3 milimetreden fazla arttığı düşünülüyor. Eğer sera gazları emisyonu şu anda olduğu seviyede kalırsa ya da seviye daha da artarsa, 2100 yılına geldiğimizde denizlerin ve okyanusların seviyesi toplamda 70 ile 100 cm arasında artmış olacak.
Deniz seviyesinin yükselişi ile ilgili olan bu gözlemler gelgit göstergelerinden ve 1990’lı yıllardan beri uydu verilerinden elde ediliyor. Ancak bu gözlemlerin çoğu buzulların erimesindeki dengesizliği gözler önüne sermez. Bunun için jeolojik gözlemler hayati önem taşıyor.
Bir buz kütlesi, okyanusa ulaştığında buz uçurumunun sonundaki yüzey bir buz rafına dönüşür. Bu buz rafları çok büyüdüğünde dengesizleşir ve hızla çökebilirler. Bu çöküşler, karada bulunan buzların okyanusa boşalma oranını artırır. Sonuç; deniz seviyelerinin bütün Dünya’da artması olur.
Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden bilim insanları, çalışmalarında dönemimize benzeyen tüm dönemlerin deniz seviyelerindeki değişiminin kayıtlarını incelediler. Araştırmacılar, Kızıldeniz’deki deniz sedimentlerindeki fosil plankton kabuklarındaki kimyasal değişimleri, deniz seviyelerindeki değişimle ilişkilendirdiler. Antarktika ve Grönland’daki eriyik su girişlerinin kanıtlarıyla birlikte bu veriler, deniz seviyesindeki hızlı artışın göstergeleri oldular.
Geçmiş verilerden yola çıkarak geleceğe bakmak
Son interglasyal dönemde bilim insanlarının gözüne çarpan şey, deniz ve okyanus seviyelerinin hızlı bir şekilde mevcut deniz seviyelerinin üzerine çıkması oldu. Bu dönemdeki sıcaklıklardaki değişim, geleceğimiz için öngörülenlerle benzer. Bu sıcaklık seviyesi, kutup buz tabakalarının erimesinin gelecekteki deniz seviyelerine etkisinin tahmin edilenden daha fazla olacağı anlamına gelir.
Deniz ve okyanus seviyelerindeki bu artış, geleceğimiz için mükemmel bir senaryo değil. Araştırmacıların incelediği interglasyal dönemde, Dünya’nın Güneş’e göre konumundaki farklılıklar nedeniyle Güneş radyasyonu o dönemde daha yüksekti. Ama karbondioksit oranı bugününkine oranla çok daha düşük seviyelerdeydi.
Geçmiş interglasyal dönemle, bu interglasyal dönem arasındaki en önemli fark, geçmiş dönemde iki kutup bölgesinde aynı anda buzulların erimesinin yaşanmamasıydı. Ancak günümüzde, sera gazlarının emisyonlarından kaynaklanan iklim değişikliğinde, her iki kutup bölgesinde de aynı anda buzullar eriyor. Eğer iklim değişikliği bu şekilde devam ederse Dünya’nın daha önceki interglasyal dönemde yaşadığı deniz seviyesi artışı, yaşayacaklarımızın sadece küçük bir göstergesi olacak.
