Dünya HBO'nun yeni dizisi sayesinde tekrar gündeme gelen Çernobil nükleer felaketinden pek çok ders aldı. Kazanın birçok unsuru hala gizlense de kesin olarak bilinen, 26 Nisan 1986'da Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan Pripyat'ın yakınında açılmış bir nükleer reaktörün çekirdeğinden Radyoaktif maddenin havaya karıştığı.
Patlamadan sonraki üç ay içinde 30'dan fazla kişi akut radyasyon hastalığından öldü. Bugün bilim insanları, yüz binlerce, belki de milyonlarca insanın felaketten ciddi bir şekilde etkilendiğini tahmin ediyor.
Patlamaya karışan reaktör tipi bir RBMK veya yüksek güçlü kanal reaktörü, o zamandan bu yana, ölümcül tasarım hatalarından bazılarını hesaba katacak şekilde Rusya genelinde grafit uçlu kontrol çubukları ve düşük zenginleştirme seviyesine sahip uranyum gibi özelliklerle geliştirildi. Reaktörün orijinal özelliklerinin birçoğu, büyük olasılıkla maliyetleri düşürmek için seçildi.
HBO serisine göre bu güçlendirmeyle hedeflenen, Çernobil gibi bir kazanın tekrar yaşanmasını önlemekti. Ancak söylemesi yapmaktan daha kolay olabilir.
Dünya Nükleer Birliği’ne göre Rusya'da hala faaliyet gösteren on RBMK reaktörü bulunuyor. (Saint Petersburg’daki bir tanesi durduruldu.) Rusya, günümüzde Sovyetler Birliği tarafından tasarlanan ve inşa edilen bu reaktörlere sahip tek ülke. RBMK'lerinden birinin 2050 yılına kadar faaliyet gösterme lisansı bulunuyor. Lisansların geri kalanı 2021 ile 2031 arasında sona ediyor.
Reaktörler kontrol çubuklarında ve uranyum yakıtlarında düzenlemeler görmesine rağmen, tasarımları hala bazı bilim insanları arasında endişe yaratıyor.
Nükleer Güvenlik Projesi müdür vekili Edwin Lyman, “Ne yapılırsa yapılsın, tasarımın düzeltilemeyecek temel yönleri vardı.” diyor.
Rusya'nın RBMK'leri 30 yıl dayanacaktı, ancak devlet yetkilileri yaşam döngülerini uzatmayı seçtiler. 2015 yılında, Rusya'nın nükleer enerjisinin yarısı, genişletilmiş lisanslı reaktörlerden oluşuyordu.
