İnsanların davranışlarını baz alarak ödüllendirme veya cezalandırma yapan Çin’in sosyal kredi sistemi, cezalandırma olayıyla bilinir hale gelmiş durumda. Çin hükümetinin kelimeleriyle aktaracak olursak, sistemin asıl amacı “Güvenilir olmak onurdur, güveni kırmak rezilliktir”.
Sosyal kredi sisteminin cezalarına genel olarak bakıldığında bir nevi kara listeye alınmak diyebiliriz. Uçak ve tren seyahatleri yapamamak gibi cezalardan maddi cezalara kadar uzanıyor. Sistem, sadece kötü davranışları cezalandırmakla kalmıyor tabii, iyi davranışları da ödüllendiriyor.
Bir grup Alman araştırmacı, 194.829 davranışsal kaydı ve hükümetin vatandaşlarının davranışlarını iyi veya kötü olarak sınıflandırdığı 942 hükümet raporunu analiz etti. Araştırmacılar, kredi sisteminde olumlu puan getiren bazı davranışları listeledi, işte onlardan bazıları:
- Engelli insanlara yardım etmek.
- Okullara fakir öğrenciler için bağışta bulunmak.
- Kendileriyle bir bağı bulunmasa bile yaşlı insanlarla ilgilenmek.
- Banka iptal etmiş olsa bile borcunu ödemek.
Yapılan araştırma sadece birkaç şeyi listeledi ve listeleme tamamlanmış değil. Davranışların ödüllendirilme kapsamı da tam olarak tanımlanmış durumda değil ve bu konudaki taktir yetkisi farklı yetkililerde veya ajanslarda bulunabiliyor.
Foreign Policy dergisinin 2018 yılında yaptığı sosyal kredi incelemesine göre, iyi davranmanın ödülleri arasında faturaya indirim, banka işlemlerinde kolaylık, bisiklet kiralama ve en iyi otellerde depozito vermeden oda kiralayabilmek gibi fırsatlar bulunuyor.
Ancak Alman araştırmacılara göre, Çinli yetkililer ödüllendirmeden çok cezalandırma konusunda daha hevesli.
