Çin’in Uygurlara yönelik gözlemleri ve “yeniden eğitim” sistemi üç yıldır pek çok kez gündeme geldi. Çin Hükümeti tarafından uygulanan politikaların bir parçası olarak göçe zorlanan Uygurların iş gücünün “satılması” ise bugüne kadar pek de dikkat çekmemişti.
Avustralya Stratejik Yönetim Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırma ise bu noktaya dikkat çekiyor. FoxConn başta olmak üzere pek çok firma, dolaylı ya da dolaysız olarak Uygurların gördüğü muameleden fayda sağladığını gösteriyor.
Her sektörden devler listede
Çin, Uygur Türklerini göç etmeye zorlarken gittikleri yerde de 'yeniden eğitim ve ideoloji eğitimi'ne sokuyor. İyi tahminlere göre şimdiye kadar 80 bin Uygur, Xinjiang’dan çeşitli bölgelerdeki fabrikalara çalışmaya gönderildi. Bu kişilerin Çince öğrenmesi zorunlu kılınırken dini vecibelerini yerine getirmelerine de izin verilmiyor.
Rapora göre bu işçiler Foxconn gibi anahtar teknolojileri üreten firmalarda çalışmaya zorlanıyor. Bu işçileri kurumlara ayarlayan kişiler pay alırken işçilerin ailelerini görmelerine ya da işten ayrılmalarına izin verilmiyor. İşi kabul etmeyenler de hapis cezasıyla tehdit ediliyor. Normal şartlar altında bu kişilerin emeklerini sömürmek, uluslararası sözleşmelerle suç olarak tanımlanmış durumda.
Sömürülen Uygurları doğrudan kullanmasa da tedarikçileri aracılığıyla bu durumdan fayda sağlayan şirketler arasında Apple, Adidas, Fila, Nike gibi devler yer alıyor. Ayrıca listede başka otomobil ve teknoloji firmaları da yer alıyor. Bu firmalar, tedarik zincirlerinde sorun yaratabilecek yaptırımlarla karşılaşabilirler.
Listede 83 firma var
Apple CEO’su Tim Cook, Uygur işçilerin çalıştığı O-Film fabrikasını ziyaret etmişti. Bu firma iPhone X ve iPhone 8 için ön kamera üretiyordu. Firma, hem Cook’un ziyaretinde hem de sonrasında Uygur işçileri sömürmeye devam etti.
Listedeki şirketlere baktığınızda ise adeta bir teknoloji fuarı davetli listesine bakıyor gibi hissediyorsunuz. Listede Acer, Amazon, Apple, ASUS, Bosch, Cisco, Dell, Google, Hisense, Hitachi, HP, HTC, Huawei, Japan Display, Lenovo, LG, Meizu, Microsoft, Nintendo, Nokia, Oculus, Oppo, Panasonic, Samsung, Sharp, Sony, TDK, Toshiba, Vivo, Xiaomi ve ZTE yer alıyor.
Moda firmaları arasındaysa Abercrombie & Fitch, Adidas, Calvin Klein, Gap, H&M, L.L. Bean, Lacoste, Nike, Polo Ralph Lauren, Puma, Skechers, Tommy Hilfiger, Uniqlo, Victoria’s Secret ve Zara yer alıyor. Otomobil devleri arasında da BMW, Changan, GM, Jaguar, Mercedes-Benz, SAIC ve Volkswagen yer alıyor.
Uyghurs For Sale (Satılık Uygurlular) adlı rapor, okunmayı hak ediyor. Muhtemelen bu raporda açıklanan bilgiler üzerine teknoloji devleri de bir açıklama yapacaktır. Gelişmeler için bizi takip edin.
