Geçtiğimiz ayın son günlerinde Brezilya’da düzenlenen ve 21 ülkeden toplam 400 çalışmanın katıldığı Mostratec Bilimsel Proje Yarışması’na katılan Karşıyaka Anadolu Lisesi 11. sınıf öğrencisi Elifnaz Şentürk, ‘materyal mühendisliği’ dalında ülkemize dünya birinciliğini getirdi. Elifnaz, doktor olan babasının mesleğini yaptığı sırada bazı aksaklıklar yaşadığına tanıklık ettiğini ve cihazı da bu sebeple geliştirdiğini söyledi.
İnsan sağlığı için hayati önem taşıyan kan ve kan ürünleri, aşı, ilaç, organların muhafaza edildiği yerlerin sıcaklığının doğru ayarlanması gerektiğini ve aksi taktirde kullanılmaz hale gelebildiklerini söyleyen Elifnaz, babasının bazen dolaplardaki sıcaklık değişimi nedeniyle geceleri iş yerine gittiğini söyledi. Sağlık sektöründe kullanılan cihazların sıcaklıkları sabit tutma gibi bir fonksiyon barındırmadıklarını söyleyen Elifnaz, babasına da bu anlamda bir çözüm sunabilmek adına aklındaki projeyi hayata geçirmeye karar vermiş. Bunun için soğutma sisteminde çalışan ustalardan ve bilgisayar yazılımcılarından destek aldığını belirten Elifnaz, "Hastanelerde, kan merkezlerinde, eczanelerde kullanılan buzdolaplarında sadece soğutma sistemi olduğundan sıcaklık sabit tutulamıyor. Dolayısıyla belli bir ısıdan sonra soğutma sistemi duruyor. Sistemin tekrar çalışmaya başlaması için gereken sürede ortamdaki sıcaklık düştüğünden, 10 dereceye kadar farklılık gösterebiliyor. Bu durum hassas sıcaklık gerektiren, farklı ısı değerlerinde kullanılmaz hale gelebilen başta nakil için bekletilen organlar olmak üzere, kan, kan ürünleri, aşı, ilaç ve serumları kullanılmaz hale getirebiliyor" dedi.
Projesini 10 ay içerisinde ve toplam 4 bin 116 maliyetle tamamladığını belirten Elifnaz, son olarak şunları söyledi: "İki amacı var cihazın. Isıtma ve soğutmayı dönüşümlü kullanarak sıcaklığı sabitlemek. Bu sayede kan ve ürünleri, organlar, aşı ve serumların korunması. Mesela 4 derecelik bir sıcaklık hedeflediğinde cihaz, sıcaklık 5 dereceye ulaşana kadar ısıtma sistemini çalıştırıyor. 5 derecede ısıtma kendini kesiyor, soğutma devreye gidiyor. 3 dereceye kadar soğutma çalışıyor. 3'e gelince tekrar ısıtma aktifleşiyor. 3 ila 5 arasında, 4 küsurlu bir değerle ısı sabitlenmiş oluyor. Oysa mevcut sistemlerde ısı farkı 10 dereceye çıkıyor.
İkinci amaç da aynı cihaz üzerindeki bölmelerde farklı sıcaklık değerlerini sabitleyebilmek. Bu nedenle de prototipte 3 bölme oluşturdum. Bunların her birine farklı sıcaklık veren bir sistem kurdum. Her biri için ayrı yapılan kontrol panelinde istediğiniz sıcaklık değerini belirliyorsunuz. Tek ısıtma ve soğutma sistemi, farklı yazılımları sayesinde 3 bölmeye de farklı sıcaklık verilmesini sağlıyor. Bu bölmelerden birini soğuturken diğerini ısıtabiliyoruz. Cihazın bir bölümünde sıfırın altında 18 derece gerektiren bir maddeyi koruyabilir, aynı anda yandaki bölümde 4, diğer bölümünde ise 24 derecelik bir ortam oluşturabilirsiniz. Geliştirdiğim cihaz, hem ortam sıcaklığını sabitliyor, hem de üzerindeki farklı bölmeleri ayrı sıcaklık değerlerinde tutabiliyor."
