Çalışmalar gösteriyor ki, güçlü hafızanın doğuştan gelen yetenekle hiçbir ilgisi yok. Her şey aslında beynimize verdiklerimizle ya da teknik ve uygulamayla alakalı diyebiliriz. Eğer beynimize gerekli egzersizleri yaptırırsak, bize mutlaka karşılığını verecektir. Geçtiğimiz günlerde 'Neuron' dergisinde yayınlanan bir çalışmada, beyinlerini düzenli olarak bir teknikle çalıştıran ve hafıza oyunlarıyla zihinlerini zorlayan "bellek sporcuları"nın beyinlerinde yeni sinir bağlantılarının geliştiğinin ve bu bağlantıların beyin egzersizlerini devam ettirmedikleri takdirde bile dört ay sonrasında hala sağlam kaldığı ifade ediliyor.
Bazılarımızın bellek testlerinde diğerlerimize oranla daha başarılı olmaları aslında pek de tesadüfi değil. Fakat araştırmacılar, geçtiğimiz günlere dek tam olarak hangi sebeplerden dolayı bazılarımızın bellek testlerinde daha başarılı olduğundan emin değildi. Bu soruyu yanıtlayabilmek için Danimarkalı bir grup nörobilim uzmanı, hafıza sporcularının beyinlerini, pek zihin egzersizi yapmayanlarla karşılaştırdı. Araştırmacılar zihin egzersizi yapmayanları, kısa dönem hafıza çalıştırma tekniği uygulayacak bir takım, stratejik bellek egzersizleri yapacak bir takım ve hiçbir teknik uygulamayacak olan bir takım olmak üzere üç farklı gruba ayırdı. Eğitime başlamadan önce, katılımcıları 72 rastgele sözcük grubunu ne kadar iyi hatırlayabildiklerini görmek için test ettiler. Sonraki haftalarda, bir yandan eğitimlere devam ederken diğer yandan da yeni bir takım sözcüklerle test edilmeye devam ettiler.
Araştırmacılar, stratejik hafıza eğitimi alan grubun kelimeleri hatırlamada büyük ilerleme kaydettiğini bulguladı. Aslında stratejik hafıza grubu ortalama 35 ek sözcüğü hatırlamayı başarabildi; 11 kelime daha fazla hatırlayabilen kısa süreli eğitim grubu takip ederken ve ortalama 7 kelime daha fazla hatırlayabilen hiçbir eğitim uygulanmayan grupla karşılaştırıldı. Dört ay sonrasında üç grubun üyelerinin hepsi tekrar test edildi. Stratejik eğitim grubu en yüksek sayıda kelimeyi hatırlayarak yine öne çıktı. Bu sırada araştırmacılar, katılımcıların beyinlerini çalışma boyunca çeşitli noktalarda tarıyorlardı. Taramalar eğitim sonlandıktan hemen sonra ve dört ay süre geçtikten sonra stratejik antrenman yapan grubun, hafıza sporcularında görülen sinir bağlantılarına çok benzeyen bağlantılara ve eğitim başlamadan önce sahip olduklarından da daha fazla bağlantıya sahip olduğunu gösterdi. Dolayısıyla bu çalışmaya göre, stratejik hafıza eğitimi etkilerini hemen ve uzun vadede göstermekte.
Peki nedir bu teknik?
Araştırmacıların stratejik bellek eğitim grubunda kullandıkları yöntem "loci methodu" olarak bilinmekte. Hafıza yarışmaları katılımcılarının çoğu tarafından ve özellikle turnuvalara hazırlanılırken kullanılan bu beyin eğitim methodu, yüzyıllardır kullanılmakta. Hatta eski Yunanlılar ve Romalılar tarafından bile kullanıldığı bilinmekte. Bellek besleyici ipucu olarak tarif edilebilecek yöntem, aslında hatırlamak istenilen bilgiyi zihnimizde mekanla ilişkilendirmeye dayanıyor. Yani zihnimizde saklayacağımız bilgileri, iyi bildiğimiz yerlerle ilişkilendirerek; hafızamızda uzun süreli muhafaza etmemizi sağlamakta. Bu tanıdık yer genellikle evinizden işyerinize veya okuldan çıktıktan sonra yürüyüş yaptığınız yerler olabileceği gibi, evinizdeki belirli bir oda da olabilir. Latince'de loci kelimesi 'yer' anlamına gelmektedir. Sherlock dizisini izleyenlerin aslında tanıdık oldukları bu yöntem, dizide de sıklıkla geçen "memory palace" yani -bellek sarayı- diye bilinen şeyi ifade etmektedir.
Bu yeri oluşturduktan sonra, hatırlamak istediğiniz sözcükleri zihninizin gözüne koyarak bu sözcük ve yer arasında bağlantıları kurmaya başlayabilirsiniz. Örneğin hafıza sarayımızın evimizle otobüs durağı arasındaki yürüme mesafesinde olduğunu varsayarsak, hatırlamak istediğimiz kelimeler de kağıt, ördek ve telefon kelimeleri olursa; kaldırımdaki kağıtların geri dönüşüme hazır olduğu, göletteki ördeklerin görüş alanınızda bulunduklarını ve yol üzerindeki ikince el telefon dükkanını hayal edebilirsiniz. Bu hayali istediğiniz kadar sözcükle çoğaltarak, bellek sarayınızı bu sözcüklerin görüntüleriyle doldurabilirsiniz. Bu teknikle düzenli olarak eğitilen hafıza sporcuları çoğu zaman en az 100 kelime hatırlayabilmektedir. ABD Dünya Hafızası şampiyonu ise bu tekniği kullanarak 120 rastgele sözcüğü hatırlayabilmişti. Teknikle sadece rastgele kelimeler hatırlamak zorunda da değilsiniz tabii ki. Önceki araştırmalar, bu tekniğin tıp öğrencilerinin sınavlarının iyi geçebilmesi adına öğrenmeleri gereken muazzam miktarda bilgiyi hatırlamasına yardımcı olmak için kullanılabileceğini göstermiştir. Öğrenilmesi ve uygulanması oldukça basit olan bu teknikle hatırlamak istediğiniz pek çok bilgiyi aklınızda bulundurabilirsiniz.
