İnsan entropisi
İnsan türü uzun süredir insan bilinci kavramından muzdarip. Bilinci tam olarak neyin ortaya çıkardığı ve bilinci tecrübe etmemiz için neden evrimleştiğimize dair sorular havada kalıyor hala.
Yeni yapılan bir inceleme, bu sorulara cevap teşkil edebilecek bir ipucunu ortaya çıkardı. Söz konusu çalışmaya göre insan beyni, bugüne değin düşündüğümüzden çok daha benzer olabilir evrenin yapısıyla.
Fransa ve Kanada'dan bazı bilim insanlarının oluşturduğu ekibe göre beyinlerimiz, artmakta olan entropinin (Büyük Patlama'dan bu yana evrende gerçekleşen, rastgelelik ve düzensizlik olarak tanımlanan, istatistikten ilahiyata bir çok alanda kullanılan bir terim) bir yan etkisi olarak bilinç halini yaşıyor olabilir.
Ekibin yaptığı bu çalışma, Physical Review E. adlı dergide yayınlanmak üzere kabul edildi.
Entropi kavramı oldukça kafa karıştırıcı, tanımı zaman içerisinde değişime uğramış bir kavram. Öz itibariyle entropi, bir sistemdeki düzensizlik ya da rastgele olma hali derecesini ifade eden, termodinamiğe ait bir varlıktır. Bir sistemin istikrardan, kaosa ilerleyişi şeklinde özet bir tanım yapılabilir bu tabir için.
Termodinamiğin ikinci kanununa göre, kapalı bir sistem içerisinde entropi ya sabit kalabilir, ya da artış gösterebilir. Yani dış etki olmadan sistemin entropisi yüksek dereceden, düşük dereceye geçiş yapamaz. Entropiyi temsil eden genel bir örnek, küp şeklindeki buzun erimesi ile ilgili olarak verilir. Bu küp, düşük bir entropi halindedir fakat eridikçe düzensizlik artarken, entropi de artış kaydeder.
Bir çok fizikçi evrenin sürekli bir entropi artışı hali yaşadığını düşünür. Büyük Patlama gerçekleştiğinde evren, düşük bir entropi halindeydi. Tedricen büyümeye devam ettiği süreç içerisinde ise entropi sisteminde artış yaşandı. Yeni yapılan bu çalışma, beynimizin de benzer bir durumdan geçtiğini, dolayısı ile bilinç denilen deneyimin de bu işlemin bir yan etkisi olduğu varsayımına dayanıyor.
Beyin ve düzensizlik
Entropinin insan beynine nasıl uyarlanabileceğine dair kavramı anlamak için araştırmacılar, beynin bilinçli olduğumuz zamanlardaki düzenlilik haliyle, bilinçsiz olduğumuz zamanlardaki düzenlilik hali arasında kıyaslama yapıyorlar. Bunu yapmak için de yedisi epilepsi hastalığına maruz kalmış dokuz katılımcının beyinlerinin sinir ağının modellemesi yapılıyor.
Sinirlerin birbirleriyle uyumlu şekilde salınım yapıp yapmadıklarını inceleyen araştırmacılar, böylece beyin hücrelerinin birbiriyle bağlantılı olup olmadığını anlamak istediler. Hastaların uyanıkken, uyurken ve epilepsi hastalarının kasılma nöbetleri esnasındaki durumları üzerinde gözlemler yapan ekip, katılımcıların beyinlerinin tam bilinç halinde daha yüksek bir entropi yaşadığını gözlemlediler.
Ekibin yaptığı çalışmada "Beklenmedik, basit bir sonuca ulaştık: Normal uyanık durumlarda, en yüksek entropi değerlerini temsil eden, beyin sinir ağları arasında yaşanan olası etkileşim konfigürasyonlarında en yüksek rakama ulaşılıyor" deniyor.
Bu bulgu, araştırmacıları, bilincin, bilgi alışverişini azami düzeye eriştirmek için çalışan bir sistemin yan etkisi olabileceği ön görüsünde bulunmaya sevk etti. Diğer bir deyişle insan bilinci, artan entropiden ileri geliyor.
Ekibin teorisi heyecan verici ve yeni çalışmalara ön ayak olacak türden olmakla birlikte, kesin bir sonuç olmaktan henüz çok uzak. Zira yapılan çalışmanın modelleme büyüklüğü oldukça küçük. Bu nedenle bu çalışmayı daha büyük gruplar ve farklı beyin durumları üzerinde tekrarlamaları gerekecek. Fakat yine de insan bilincine dair etkileyici bir açıklamayı beraberinde getirdiğini ve bu tuhaf fenomeni tam olarak anlamamızı sağlayacak ip uçları sağlayacağını söyleyebiliriz.
