Fransa’da bulunan bir yeraltı binasında, Le Grand K (Büyük K) adlı bir cisim bulunuyor. Bu cisim, %90 platin ve %10 iridyumdan oluşuyor. Görevi ise kilogramı tanımlamak. Bu cismin kütlesi artarsa kilogram da artıyor, azalırsa da kilogram daha hafif hale geliyor. Mikroskopik ölçekte incelendiği zaman cismin şimdiye kadar 50 mikrogram hafiflediği ortaya çıkıyor.
Le Grand K, 130 yılın ardından artık emekliye ayrılacak. Yeni tanımda bir cisim değil bir denklem aracılığıyla kilogramın ne olduğu belirlenecek. Bunun için de doğanın Planck Sabiti adı verilen sabiti kullanılacak.
Planck Sabiti, bir noktada ışık hızına benzer ve değişiklik göstermez, evrenin en temeline işlenmiştir. Fizikçi Stephen Schlamminger, “Fiziksel objelerin aksine fundamental sabit değişmez. Artık kilogram Dünya’da, Mars’ta ya da Andromeda Galaksisi’nde olmanız fark etmeksizin aynı kütleyi tanımlayacak.” diyor.
Ölçüm bilimlerine kendini adayan araştırmacılar sayesinde, amperden sıcaklığa pek çok alanda daha net ve daha odaklı ölçümler yapmak mümkün oluyor. Örneğin eski bir ölçü olmasına rağmen ABD’de hala kullanılan Foot, eski İngiltere Kralı 1. Henry’nin ayağına göre ölçülmüştür. Haliyle o dönem Avrupa’sında her kral kendi ayağını ölçü verdiği için oranlar tutmaz, Belçika’nın o dönem kullandığı ölçü (o zamanlar Belçika yok, orada derebeylikler var) çok daha küçüktür ve sık sık sorunlara neden olur. O yüzden modern ölçüler, yaşamın kolaylaşması ve bilimin gelişmesi için önemli.
Yeni gelecek tanımdan sonra kilogramın hayatımızdaki ölçümü değişiklik göstermeyecek. Yani gidip 900 gramlık pakette pirinç aldığınızda gene elinizde 900 gram pirinç olacak. Schlamminger bu durumu “Sistemi şoka sokmak istemedik.” diye açıklıyor.
Dört ana ölçümü yeniden belirlemek için teklif, 26 Kasım’da Versay’da yapılan 26. Genel Ağırlık ve Ölçüler Konferansı’nda yapıldı. 60 üyeden oluşan konseyin yaptığı oylama sonucu ölçülerin yenilenmesine karar verildi. Mol, sıcaklık, kütle ve amper yeniden tanımlanacak.
Metrik sistem ilk olarak 1700’lerde ortaya çıkmıştı. Fransız Devrimi’nin ardından kabul edilen sisteme uyum süreci oldukça uzun sürmüştü. İlk olarak metrenin tanımı evrensel hale getirilmişti.
Planck Sabiti ise enerji ve ışığın frekansı üzerine bir ölçüm sabiti. Zamanla, teknoloji ilerledikçe bu sabit daha iyi tanımlandı ve daha net olarak belirlendi. 2005 yılında ise Gang of Five adlı ekibin yayımladığı bir makale, kilogramın yeniden tanımlanması yolculuğunu başlattı.
Pazartesi gününden itibaren mol’ü Avogadro sabitine, Kelvin’i Boltzmann sabitine, amperi de gözlenebilir en küçük yükleme olan elementsel yüklenmeye göre tanımlayacağız. Kilogram da Planck sabiti üzerinden değerlendirilecek.
Şimdiye kadar metrik ölçüm birimleri evrensel olarak kabul edilse de, bu sadece Dünya’dan gelen insanlarla kainat güzeli seçmekten daha fazla bir anlam ifade etmiyordu. Şimdi ise gerçek anlamda evrensel hale geliyorlar. Bilim insanları, bu birimler sayesinde gelecekte farklı ırklarla yıldızlararası ticaret yapabilmenin mümkün olacağına inanıyor. Tabii, önce uzaylıları bulmamız lazım.
