NASA’nın evren hakkında bilgi toplamakta kullandığı, farklı şekillerde ölçüm yapan uyduları var. Bu uydulardan biri de, X ışınlarıyla evreni gözlemleyen NuSTAR gözlemevi.
NuSTAR, geçtiğimiz günlerde Fireworks galaksisinin görüntüsünü çıkarmak üzere çalışırken ilginç bir durum gözlemledi. Galakside ortaya çıkan mavi ve yeşil renkli yapılar, ortaya çıktıkları gibi bir anda kayboldu ancak NuSTAR bu yapıların görüntüsünü yakalamayı başardı.
NuSTAR gözlemlerinin temel amacı, bir yıldızın patlaması olarak tanımlayabileceğimiz süpernovaları gözlemlemek.Bu ultra aydınlık X ışını kaynağı (ULX), ilk gözlemde orada olmamasına rağmen 10 gün sonraki gözlemde ortaya çıktı. Aynı yapıyı gözlemlemek isteyen NASA’nın Chandra X Işını Gözlemevi ise yaptığı çalışmadan bir sonuç alamadı.
Gizemli yeşil yapının sırrını açıklayan makale
Yakın zamanda Astrophysical Journal’da yayımlanan bir makale, yeşil yapının kaynağının ne olabileceğine dair bir açıklama içeriyor. Araştırmanın başındaki isim olan CalTECH araştırmacısı Hannah Earnshaw, “On gün, böyle bir yapının ortaya çıkması için oldukça kısa bir süre” dedi ve “Genelde NuSTAR ile, zaman içerisinde daha kademeli değişiklikler gözlemliyoruz ve bir kaynağı kısa sürede tekrar tekrar pek incelemiyoruz. Bu olayda, kaynaktaki değişimi kısa sürede yakalayabildiğimiz için çok şanslıyız.” diye ekledi.
Araştırmaya göre bu parlak yapının ortaya çıkma sebebi bir kara delik, daha doğrusu bir kara deliğin bir yıldızı yutması. Nesneler bir kara deliğe çok yakın oldukları zaman, kütlesel çekim farkı yüzünden parçalanırlar. Yıkıntılar da kara deliğe doğru çekilir. Merkezdeki materyaller o kadar hızlı dönmeye başlar ki sıcaklığı milyonlarca dereceyi bulur ve evrene X ışınları yaymaya başlarlar. Karşılaştırma açısından; Güneş'in yüzeyi 6 bin derecedir.
ULX’ler genelde bir kara delik bir yıldızla beslendikten sonra oluşur ve uzun süre kalırlar. Bu kısa süreli yapı ise beslenme esnasında çekilmiş olabilir. En azından araştırmacıların teorisi bu yönde.
Araştırmacılara göre bu yapının ortaya çıkmasında rol oynaması mümkün diğer gök cisimleri arasında nötron yıldızları yer alıyor. Nötron yıldızları çok hızlı döner, çok yoğundur ve arada bir de evrene madde saçar. Madde saçamayacak kadar hızlı oldukları dönemde ise X ışını patlamaları yaparlar. Bu da bir nevi görünmezlik pelerini işlevi görür ve nötron yıldızını x ışını temelli olarak gözlenebilmekten korur. Arada bir maddenin sızmayı başarması ise bu pelerini geçici olarak etkisiz hale getirir. NuSTAR, tam da bu anı yakalamış olabilir.
