İklim değişikliği denen global gezegen deneyinden öğrendiğimiz bir şey varsa, o da beklenmedik sonuçlara neden olduğu olsa gerek. İşte bu sonuçlardan biri de Dünya’nın eriyen buz tabakalarından akıp gelen su miktarının okyanusları daha da ağırlaştırarak, tabanlarının tam anlamıyla çökmesine neden olması. Bu faktör, deniz seviyelerindeki artışa yönelik yaptığımız ölçümlere de etki ediyor.
Tıpkı bir trambolinin üzerinde durduğumuzda çökmeye neden olmamız gibi yuvarlak biçimli Dünyamız üzerine fazladan binen ağırlık miktarı da Dünya’nın ezilmesine neden oluyor. Bilim insanları bu durumun uzun zamandır farkındalar. Fakat bir grup araştırmacı, gerçekleşen buz tabakası erimeleri ve insanların karasal su depolarına olan etkileriyle ilişkili olarak yeryüzünde gerçekleşen bu ezilme miktarının ne oranda olduğunu ölçmek istemişler.
Sonuç olarak ortaya çıkan gerçek şu: uydu yükseklik ölçerlerin yaptıkları ölçümler, deniz tabanında gerçekleşen olayların farkında olmadığı için, global seviyedeki deniz seviyesi artışını olması gerekenden daha düşük seviyelerde hesaplıyor. Zira uydu yükseklik ölçer cihazları okyanus seviyesinin yüksekliğini Dünya’nın merkezine göre hesaplıyor ama, tabanda ne olup bittiğini hesaba katmıyor. Bu durum kıyı şeridinde oturanlar için çok mühim değil (en azından şimdilik), ama bilim insanları için yaptıkları ölçümlerde tutarsızlıklara neden olabiliyor.
Delft Teknoloji Üniversitesi’nde jeobilimci olan Thomas Frederikse Earther’a yaptığı bir açıklamada “Yaklaşık yüzyıldan fazla bir süredir deniz seviyesi artışını ölçmek için dalga ölçme cihazı kullanıyoruz. Deniz seviyesine bir cihaz koyarak, tabana göre ne oranda bir artış yaşandığını tespit ediyorsunuz. Dünya’nın çevresinde gezinmekte olan uydular deniz seviyesini uzaydan ölçüyorlar. Biz de bu farkın ne kadar olduğunu tam olarak tespit etmek istedik” diyor.
Araştırmacılar sonuca ulaşmak için çok miktarda matematiksel işlem gerçekleştirdiler. Son tahmin modellerini hesaba katan ekip, aynı zamanda Greenland ve Antartika’daki buz tabakalarında gerçekleşen kütle kaybına dair verilerle birlikte, arazi sulama gibi işlemler için kullanılan karasal su depolama birimlerini de hesaba katarak, Dünya’nın farklı bölgelerindeki oransal ve kesin deniz seviyesi tahminlerini ortaya çıkardılar.
Büyük oranda insanların neden oldukları okyanus kütle artışının 1993-2014 yılları arasında ortalama 2.1mm’lik bir taban çöküşüne neden olduğu sonucuna ulaşıldı. Özellikle 90’lı yıllardan bu yana gerçekleşen ortalama 80mm’lik deniz seviyesi artışına oranla çok fazla bir miktar gibi görünmeyebilir ama, bu çöküşün devasa bir okyanusun tabanında gerçekleştiğini göz önünde bulunduracak olursak, hiç de küçümsenmeyecek bir rakam olduğunu görebiliriz.
Üstelik tüm bu küçük değişimleri bir araya getirdiğinizde, uyduların tespit ettikleri seviye artışının, gerçekleşen %8’lik artışın altında bir rakam ortaya koyduğunu görüyoruz. Tüm faktörleri hesaba kattığınızda, uydu tespitlerinin yüzde 4 oranında bir sapmaya neden olduklarını, bu sapmanın nedeninin deniz seviyelerindeki artışın yarısının eklenen sudan, diğer yarısının ise suyun bulunduğu yerde genişlemesine neden olan sıcaklık artışından kaynaklandığını söylüyor araştırmacılar.
Frederikse ve arkadaşları yazdıkları çalışma raporunda şöyle diyorlar : “Gelecekte gerçekleşen iklim ısınmasında buz tabakalarının neden oldukları deniz seviyesi artışı yükselecek, ve bu nedenle de elastik taban deformasyonu nedeniyle gerçekleşen eğim büyüklüğü de artış gösterecek. Dünya’nın kendisi, katı bir küre değil, bilakis deforme olan bir top gibi. İklim değişimiyle birlikte sadece ısıyı değil, Dünya’nın biçimini de değiştirmiş oluyoruz.”
