Dürüst olmak gerekirse mıknatıslar, çılgın şeylerdir. Bir adet çubuk mıknatıs alın elinize ve onu ikiye bölün. Bölmenize rağmen yine Kuzey ve Güney olmak üzere iki kutbu olacaktır. Bölmeye devam etseniz bile sadece Kuzey ya da sadece Güney kutbu olan tek kutuplu bir mıknatıs elde edemezsiniz. Tek kutuplu bir mıknatısı bulacak biri olsaydı, büyük ihtimalle Nobel ödülünü kazanırdı.
Avusturya Bilim ve Teknoloji Enstitüsü’nden bir ekibin yaptığı çalışmada da bu tip bir sonuç elde edilmedi ama, bazı moleküllerden oluşan kombinasyonların sanki tek kutuplu bir mıknatıs gibi hareket eden ‘manyetik tekeller’ gibi davrandıklarını keşfettiler. Başkaları da bu olguyu gözlemlemişlerdi ama bu seferki basitliği açısından oldukça etkileyici olma özelliği taşıyor. Aslına bakarsanız başkaları yaptıkları çalışmalarda bu özelliklerin meydana gelmesini sağlayacak koşulları oluşturmuşlar ama kimse bunu inceleme ihtiyacı hissetmemiş.
Ekipten Mikhail Lemeshko yaptığı açıklamada “Diğer grupların yaptıkları deneyleri inceledik. 20 yıl önceki bu deneyde yapılan şey, bir molekülü süper akışkan helyum içine koymak. Deneyin ana amacı, moleküllerin özelliklerini incelemekti. Aslında işin bu tarafına bakmıyorlardı ama yaptıkları şey bir şekilde kutupsal monopollerin (tek kutupluluğun) oluşmasına neden oluyordu” diyor.
Peki tek kutupluluğun oluşmasının varlığından bize ne? Şöyle ki; elektrik ve manyetizmayı yöneten temel denklemlerin büyük bölümü Maxwell denklemleri olarak bilinirler. Bunların iki tanesi manyetizma, iki tanesi ise elektrikle ilgili olmak üzere toplam dört adettir. Fakat, elektrikle ilgili denklemler tekil elektrik yüklerine işaret ederlerken, manyetik denklemlerin ise böyle bir özelliği yoktur. İnsanlar uzun süre monopollerin sadece denklemlerin daha iyi görünmelerini sağlamak için var olabileceklerini var sayıyorlardı. Maxwell’den bu yana diğer bilim insanları, tek kutupluluğun, tuhaf evrenimizin daha net olarak görünmesini sağlayabilecek parçacık fiziği açıklamalarında kullanılabileceklerini bulmuşlardı.
Lemeshko’nun ekibi özel bir parçacık bulamamış fakat, tekil manyetik kutup gibi davranan bir parçacık benzeri bir şey bulmuşlar. Quasiparticles olarak adlandırılan parçacıkımsı şeyler, çok sayıda parçacık bir araya geldiğinde, daha basit yöntemlerle hareket eden tekil parçacıklara matematiksel olarak benzer şekilde hareket ediyor gibi görünürler. Örneğin pisliğin silinip süpürüldüğü bir yeri temsil eden delik fikri gibi (yani kara delik). Bu örnekte Lemeshko’nun ekibi, angulon olarak adlandırılan süper akışkan helyum küresi içerisinde dönmekte olan bir molekülün davranışını hesaplamış.
Yaptıkları matematiksel çalışmada bu sistemin, küre içerisindeki moleküllerin görünüşü açısından manyetik tek kutuplu oluşun özelliklerini taşıdıklarını görmüşler. Lemeshko’nun dediğine göre bugüne kadar kimse bu durumun farkına varamamış.
Lemeshko bu konuda şöyle diyor: “Bu özel çalışmanın önemi, manyetik tek kutupluluğu, daha önce sanıldığından çok daha kolay şekilde fark edebileceğiniz gerçeğinin ortaya çıkmasından ibaret. Kompleks bir sisteme gerek kalmadan, bütünüyle farklı amaçlar için geliştirilen benzer deneyleri kullanarak bu tip bir sisteme sahip olabilirsiniz.”
