Sıcak su, soğuk sudan önce mi donar? Bu soruyu kime sorsanız muhtemelen hayır diyecektir, çünkü sıcak suyun önce soğuması sonra da donması gerekiyor, değil mi? Ancak binlerce yıldan beri sayısız deneyde gözlemlenen durum, bunun tam tersi olduğu yönündedir. Sıcak su, soğuk sudan önce donuyor! Peki bu nasıl mümkün oluyor? Bu hala birçok bilim insanının kafasını karıştıran bir soru. Su, evrendeki en karmaşık maddelerden biri. Hal böyle olunca, sıcak suyun daha erken donmasını sağlayan etkiler hakkında birçok teori ortaya atılıyor. Bunlardan en önemlisi ve şu an geçerli olduğu düşünüleni Mpemba etkisi olarak bilineni.
Erasto Mpemba, Tanzanyalı bir öğrenciydi. 1963 yılında, okul projesi için dondurma imal etmesi gerekiyordu. Öğrenciler krema ve şekeri bir süre kaynattıktan sonra soğuması için bekletecek ve sonra donması için buzluğa atacaklardı. Mpemba, karışımı soğumadan dolaba attı ve 1.5 saat sonra donmuş halde çıkardı. Ancak hiçbir sınıf arkadaşınınki bu kadar kısa bir sürede donmamıştı. Bu olaydan ilham alan Denis Osborne isimli fizik profesörü, olayı kendi başına bir deney gibi tekrarladı ve 1969’da bir makale yayınladı. Videoda da görebileceğiniz gibi Aristoteles, bundan 2500 yıl önce bu fenomeni gözlemlemişti. Frances Bacon ve Descartes de bu fenomen hakkında gözlemlerini sunmuştu. Aşağıdaki videoda, durumun 5 aşamada gerçekleştiği anlatılıyor.
- Donma-Erime
- Çözünmüş Gazlar
- Aşırı Soğuma
- Buharlaşma
- Konveksiyon
Bu aşamalar nedeniyle, sıcak su soğuk olandan daha hızlı donuyor. Ancak bu şu anda kabul edilen açıklama. Birçok bilim insanı durumu kabul etmiyor ve araştırmalarına devam ediyorlar. Mpemba etkisi, araştırılmaya devam edecek gibi görünüyor. Videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.
