Hayvan komşularımız için neyin en iyisi olduğunun bilincinde olduğu bir noktada değil insanlık. Yüzyıllardır çeşitli hayvan türleri evcil hayvan gibi kullanıyor, onları evcilleştirerek uysallaşmayı öğretiyoruz. Böylece insanlığa hizmet etmelerini sağlarken, Dünya’da hakim yegane tür olduğumuzu gösteriyoruz. İnsanlık aynı zamanda çiftleştirme yöntemiyle ihtiyaçlarımıza uygun yeni hayvan cinsleri türetme konusuyla da haşır neşir bir süredir.
‘Planet of the Apes (Maymunlar Cehennemi)’nin kahramanı Caesar, insan mühendisliğinin bir ürünüdür. Ortalama bir maymundan daha akıllı olması için yapılan Caesar, nihai aşamada kendisini oluşturanlar kadar, hatta onlardan da daha akıllı hale gelir.
Kısmen daha düşmancıl bir örnek olarak Jurassic Park serisine bakmak da yeterlidir aslında. Jurassic Park dünyasında çeşitli dinozor, amfibi ve sürüngenlerden alınan DNA örnekleri, parkı daha heyecan verici hale getirmek ve ziyaretçiler için cazibe merkezi yapmak üzere Indominus Rex’i ortaya çıkarmak için kullanılmıştı.
Caesar ve Indominus’a eşdeğer bir örnek bulunmuyor gerçek hayatta ama bu, insanlığın, örneğin minyatür domuzlar olan fincan domuzcukları, köpekleri ve atları oluşturmak için bu hayvanlar üzerinde mühendislik çalışmaları yapmadığı anlamına da gelmiyor.
Teacup Piglets olarak bilinen fincan büyüklüğündeki domuzcuklar, evcil hayvan olarak ya da tıbbi araştırmalarda kullanılmak üzere oluşturuldular. Bununla birlikte bu hayvanları arkadaş olarak kullanmak isteyenler, hayvanın boyutu ve ihtiyaç duyduğu diyet nedeniyle beklediklerinden daha zorlu bir durumla karşı karşıya kalırlar.
Hayatı değiştirici mahiyette sonuçlar
CBS News’in 2015 yılında yaptığı bir haberde teacup pig’lerin ülke çapında (Amerika’da) yalnızlığa terk edildikleri belirtilmişti. Sahipleri bu hayvanları sağlıklı tutabilmek için yeterli beslenme sağlamakta güçlük çekiyorlardı çünkü satıcılar onlara bu hayvanların kısıtlı diyet koşullarında yaşayabildiklerini söylüyorlardı. Bu durum domuzların, kilerlere hücum ederek ya da çöp artıklarına saldırarak kendi yiyeceklerini bulmak zorunda kalmalarına neden olmuştu. Böylece hayvanlar, umulmadık boyutlara ve ağırlıklara ulaşmışlardı. Anlaşılacağı üzere teacup pig’ler özel olarak hazırlanmış yiyeceklere ihtiyaç duyuyorlar. Ancak bu şekilde koruyabiliyorlar küçük boyutlarını. Kertenkele domuz eti ve çimen, ağırlıklarının 5 kilonun üzerine çıkmasına neden oluyor.
Köpekler ise bir zamanlar daha iyi avcı ve çoban köpeği olmak üzere yetiştirilirlerdi. Şimdi ise daha iyi evcil hayvan ve gösteri köpekleri olmaları için yetiştiriliyorlar. Pug ve Fransız bulldog köpekleri kesinlikle şirin olmakla birlikte, Brachycephalik sendromu olarak bilinen bir köpek hastalığından kaynaklanan solunum sorunlarına maruz kalma tehlikesiyle karşı karşıyalar. 2013 yılında yapılan bir araştırmada, Brachycephalik köpeklerin 19 santigrat derece üzerindeki sıcaklıklarda vücut ısılarının artmasına meyilli oldukları, uyku sorunu çektikleri ortaya çıkmıştı.
Atlar, insanların doğuştan gelen özellikleri üzerinde baskıcı uygulamalarda bulundukları daha iyi örnekler arasında yer alırlar. Fakat son zamanlarda yarış için beslenen atlarda durum daha da iç karartıcı bir hal almaya başladı. New Scientist’in haberine göre Arap atları gibi bazı cinsler ‘bombeli, konkav’ olarak tanımlanan yüze sahipler. Bu özellik, bir çok ülkede popüler hale geldi. Bununla birlikte bu fiziksel özelliğin oluşması için hayvanın burnunun batık olması gerekiyor, ki bu da solunum sorunlarına yol açıyor. 9 aylık bir Arap tayı (El Rey Magnum RCF adlı) bu özelliğin daha da abartılı biçimde ortaya çıkmasını sağlamak üzere üretilmiş.
El Rey ile ilgili olarak Veterinary Record’un yaptığı bir röportajda İngiliz at uzmanı Tim Greet, bu tip deforme olmuş bir burunun bir at için, insan ya da köpeğe göre çok daha önemli bir değişiklik anlamına geldiğini, zira atların sadece burunlarından nefes aldıklarını söylüyor. Bununla birlikte veterinerinin yaptığı tetkikte El Rey’in solunum sorunu yaşadığına dair herhangi bir belirti bulunmadığını da söylemekte fayda var.
Planlı yetiştirme
İngiliz At Veterinerleri Cemiyeti’nin başkanı ve bir at üretim uzmanı olan Jon Pycock “Özel görüntüye sahip atlarda bu görüntü biçimi atın sağlığına zarar verici özellik taşıyorlarsa,işte o zaman sorunlar baş göstermeye başlar. Kitabımda bunun temel itibariyle yanlış bir yaklaşım olduğunu, endişe verici bir gelişme olduğunu yazmıştım” diyor.
El Rey örneğinde olduğu gibi herhangi bir sağlık sorununun olmayışı, bu tip abartılı çiftleştirme biçimlerine devam etmemiz için bir sebep değil. El Rey bu konuda standart olmamalı.
Bu esnada son zamanlarda favori olan ‘Scottish Fold’ olarak bilinen kedi türüne de değinmekte fayda var. Bu hayvanlar biblo kedi olarak bilinirler zira pek hareket etmezler ve oldukça şirindirler. Fakat hareket etmemelerinin sebebi, osteokondrodisplazi denilen kronik eklem hastalığıdır. Bu cins kedilerin üretiminin durdurulması elzem hale gelmiştir. Bu tip kedileri satın almamalı, üretimine bir an önce son verilmesini sağlamak için mümkün olan her şey yapılmalıdır zira bu kediler hayatları boyunca ağrı sızı içinde yaşarlar.
Bu tip abartı yetiştirme ve mühendislik çalışmaları, ahlaki açıdan halihazırda olduğundan daha çok sorgulanır olma aşamasına gelmeden önce bir çözüme kavuşturulmalı. Daha şirin bir domuz ya da daha hızlı bir at sahibi olma eğilimini anlamak mümkün tabii fakat, bu tip beklentiler hayvanın sağlığına mal olmamalı. Bencilce ve sığ sebeplerden ötürü ömrü boyunca ağrılı ve sıkıntılı bir hayat sürecek hayvan edinme beklentisi, kesinlikle kabul edilemez.
