Japonya’daki Kyoto Ritsumeikan Üniversitesi’nde deneysel psikoloji alanında çalışan Akiyoshi Kitaoka, optik illüzyonlar konusunda ayaklı kütüphane gibi. Kendisi zamanının tümünü görsel algıyı anlamak üzerine çalışarak geçiren ender bilim insanlarından. Çoğu zaman yaptığı çalışmaların sonuçlarını herkesin görebileceği Twitter'dan paylaşıyor.
Kitaoka, beynimizin kandırıldığını bilerek çok eğlenceli içerikler sunuyor. Birazdan kendisinin paylaşımlarından seçtiklerimizle buna siz de tanık olacaksınız. Rengi hiç değişmeyen bir nesneyi kendisine yakın olan renk geçişli bir düzleme yerleştirdiğinizde, sonuçlar gerçekten de beynimizin kandırıldığını kanıtlıyor.
Aşağıdaki GIF’lerin hepsinde, rengini değişiyormuş gibi gördüğünüz nesnelerin hepsi aslında hep aynı renkteler:
“Hareketli olan karenin rengi aslında sabit olsa da değişiyor”
“Işıksızlık algısının bir demosu”
Aslında bu yanılsama literatüre ilk defa girmiş bir şey değil. Bu tür renk oyunlarına Kitaoka’nın de dediği gibi “ışıksızlık algısı” (lightless perception) adı veriliyor.
Bir an için ormandaki avcılardan birisi olduğunuzu ve yiyecek için avlanmaya çıktığınızı hayal edin. Işık seviyeleri sürekli değişecektir. Böyle ortamlarda görsel kortekslerinizin yapması gereken çok işlem vardır.
“Üç daireden oluşan hareketli bir şekil”
Beyniniz, görüntüyü ilk olarak bir yüzeyden ne kadar ışık yansıdığına göre oluşturur. Daha sonra bu yansımaların göze giren ışık yoğunluğuyla yani parlaklıkla yakından ilişkisi kurulur. Beyniniz, ortamdaki ışık seviyeleri değişse bile farklı objeleri çevreslerinden ayırt etmek üzerine programlanmıştır. Nesnenin rengi aynı olsa bile beyniniz onu ayırt etmek için çevresinden ayırıyor.
Bu etkileşimler genelde 3 boyutlu ortamlarda yaşandıkları için, işin içine sadece renklerin dahil olduğu 2 boyutlu ortamlarda yanılgılara neden oluyor. Bu etkileşimin tam olarak neden gerçekleştiğine ilişkin kesin işleyişler hala gizemini koruyor. Durumun insan algısının fizyolojisiyle mi yoksa görsel uyaranların belirsizliği ile mi gerçekleştiği konusu net değil.
Aşağıda ise rengi aynı olan 8 tane “Thank You” yazısı görüyorsunuz. Aslında bu yazının 9’uncusu hepsinin ortasında yer alıyor:
Ortadaki yazının rengi aslında diğer yazılarla aynı. Onu görmememizin nedeni, çevresiyle aynı renkte olması. Geçiş koyulaştıkça yazının rengi açık, geçiş açıldıkça yazının rengi koyu kalıyor.
Beynimiz ne olursa olsun elinden geleni yapıp ilgili objeyi farklı koşullar altında olsa da görmeye ve tanımaya çalışıyor.
