Dünyada bazı türler fazlasıyla çeşitlilik gösterirken bazılarının çok az sayıda çeşidi olmasının sebebini merak ettiniz mi?
480 milyon yıl önce gelişmeye başlayan böcekleri örnek alın. Dünyanın neredeyse her yerine dağılmış durumda bulunan 6 milyon böcek türü bulunmakta. Ancak uzun süredir evrilen bu canlılar ilginç bir şekilde deniz hayatına gerçek anlamda adapte olamamışlardır.
Bu türü, arkelerden olan ve 4 milyar yıl önce evrilmeye başlamış metanojenler ile karşılaştıralım.
Bu bakteri çok zor koşullarda bile hayatına devam edebilecek şekilde evrim geçirmiştir. 81 – 110 derecelik ısılara dayanabilir, karbondioksitin yoğun olduğu bölgelerde bulunabilir ve suyun 2000 metre altında bile yaşayabilir.
Bazı türler fazla çeşide sahipken diğerlerinin daha az türe sahip olması durumu uzun yıllar boyunca biyologların kafasını kurcalamıştır. Başta gelen açıklamaların birinde jeolojik yaş fikri ortaya atılmıştır. Daha yaşlı organizma gruplarının daha çeşitli olmalarının sebebi daha çok çeşide sahip olmaları için daha fazla zamana sahip olmalarıdır.
Ancak daha genç gruplarda görülen çeşitlilik bu tez için antitez niteliğinde. Bunun yanı sıra 4 milyar yıl önce evrilmeye başlayan metanojenler fazlasıyla eski olsalar da çok az çeşitliliğe sahipler.
Joshua Scholl ve John Wiens tarafından yönetilen bir çalışmada bu yaş problemine yeni bir görüş getirildi.
Araştırmacılar ilk defa organizma alt kümelerine bakmak yerine yaşam ağacının etrafında oluşan yeni türlerin sıklığını incelediler.
Dünya üzerindeki yaşam boyunca bitkilerin çeşit üretiminin hayvanların çeşit üretiminden iki kat daha fazla olduğu ortaya çıktı. Bunun yanı sıra çok hücreli ökaryotlar gibi karmaşık organizmaların prokaryotlar gibi daha basit organizmalardan on kat daha sık şekilde çeşit ürettiği de bulundu.
Çalışmalar aynı zamanda çok uzun zamandır merak edilen başka bir konuya ışık tuttu: neden eşeyli üreme evrildi? Üreme amaçlı cinsel ilişki, türlerin çeşitliliğini arttırmada büyük bir katalizördür. Yüksek ihtimalle bu da evrimci bir strateji olarak başarısını açıklamaya yeterli olacaktır.
Omurgalılardaki tür çeşitliliği ise karasal yaşam tarzıyla açıklanabilir. Su ve kara habitatlarındaki yaşam koşullarının farklılıkları da türler arasında olan bu büyük farklılığa sebep olarak gösterilebilir.
Böceklere dönecek olursak otobur yaşam tarzını edinmeleri, türlerindeki çeşitliliği açıklar nitelikte.
Tabi bunların hepsi hakkında biraz durup düşününce kendi türümüz hakkındaki çeşitliliği de merak etmeden geçemiyoruz.
Bundan çok önce homininilerin birçok türü varken bir anda bu kadar yalnız kalmamız gerçekten fazlasıyla şaşırtıcı. Ancak bu durum şu anki insan türü ve tür olarak nereye gittiğimiz hakkında bize bilgiler verebilir.
Daha geniş kapsamdaki biyolojik grubumuz olan primatlar, lemurları ve maymunları kapsamaktadır. Bu tür içerisinde 350 çeşidi barındırmaktadır ve 80 milyon yıl önce evrilmeye başladığı tahmin edilmektedir. Toplam memeliler içerisinde yüzde beşlik bir kısma sahip olan primatlar olarak tür içerisinde fazlasıyla farklı olduğumuzu da söylemekte yarar var.
Bu zamana kadar binlerce primat çeşidi olması gerekirken çoğunun nesli tükenmiş durumda. Ve maalesef yaşayan primatların yarısı da neslinin tükenmesi tehlikesi altında.
Primat takımında bulunan en çeşitli tür şüphesiz maymunlardır. Biz homininilerle aynı zamanda evrilmiş olsalar da maymunların aksine yalnız olan tür biziz.
Peki, neden biz yalnız kaldık da maymunların farklı çeşitleri dünya üzerindeki varlığını sürdürmeye devam ediyor?
Bundan 40 bin yıl önce insanlar olarak neandertallar ve denisovanlar gibi türlerle beraberdik.
Bunun sebebi ne peki? Bir anda nereye kayboldular? Maalesef bu, hala cevabı bulunamayan bir soru olarak kalmaya devam ediyor. Sanırım bilim dünyası için de büyük merak konusu olan bu soru için insanlık tarihinin başlangıcından bu yana gelmiş geçmiş en büyük gizem desek pek de abartmış sayılmayız.
Kendimize sormamız gereken soru ise biz hangi türe aitiz? Uzun vadede varlığımız devam edecek mi yoksa biz de evrimsel zamana göre göz açıp kapayıncaya kadar yok mu olacağız?
