Uykunun düzenli ve kaliteli olması, günlük hayatımızı büyük oranda etkileyen önemli bir konu. Üstelik yalnızca günümüzü değil, fiziksel ve psikolojik sağlığımızı da uyku düzenimiz ile kontrol ediyoruz. Her ne kadar kişiden kişiye değişen ve yaşam çeşitlerine göre farklılık gösteren bir konu olsa da uyku ile ilgili herkesin bilmesi gereken bazı cevaplar var.
Neden uyuyoruz?
Uykuyu anlayabilmek için ilk olarak neden ona ihtiyacımız olduğunu bilmemiz gerekli. Her insan ömrünün ortalama üçte birini uykuda geçiriyor ve aslında bu son derece önemli. Çünkü her ne kadar eylemsiz gibi görünsek de uyku esnasında beyin ve vücut gerekli çalışmaları sürdürmek için uygun bir zaman dilimidir. Bu sürede beynimiz ve vücudumuz büyüme hormonu salgılar, bağışıklık sistemimiz harekete geçer.
Bu işlemlerin gerçekleştiği evre derin uykudur. Bir de rüyalarımızla ilgili olan REM uykusu var. REM uykusunda da beyin son 24 saatin verilerini işleyerek hafızamıza ekliyor ve bir yandan da beyni daha iyi çalıştırabilmek için bilinçaltımızı harekete geçiriyor. Beyin için bir tür egzersiz olan bu durum sonucunda da rüya görüyoruz.
Ne kadar uyumalıyız?
Vücut için gerekli uyku miktarı yaşa bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Yenidoğanların günde en az 14 - 17 saat uyuması tavsiye ediliyor. Biraz daha büyüyüp ilk okul çağına geldiklerinde ise çocukların en az 9 saat uyuması gerekiyor. Yetişkinler için ise uyku alt limiti 6 saat. Aslında sağlıklı olan, ortalama 8 saat uyumak ancak bunu yapamıyorsanız da 6 saatten az uyku uyumamaya özen gösterin çünkü bu vücudunuz için büyük sağlık sorunlarını beraberinde getirecektir.
Aynı şekilde yetişkinler için 10 saatten fazla günlük uykunun da zararlı olduğu biliniyor. Ancak söz konusu uyku olduğunda bilinmesi gereken en önemli şey bunun bir standartının olmayacağı. Bütün gün fiziksel olarak çok yorulan bir bireyle, efor sarfetmeyen birinin uyku ihtiyacı aynı olamaz. Kısacası vücudunuzun harcadığı enerjiyi geri kazanabilmesine yetecek kadar uyku uyumalısınız. Azı ve fazlası size zarar verecektir.
Uyumazsak ne olur?
Uykunun vücudumuz için büyük bir enerji kaynağı olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla uykusuzluk beraberinde büyük sorunları da getiriyor. Vücudumuzun uyku ihtiyacı artıkça bazı değişimler yaşanmaya başlıyor. Vücut ısımız düşüyor, dikkatimiz dağılıyor, duyarsızlaşıyoruz, zihinsel ve motor becerilerimiz üzerindeki kontrol yeteneğimiz azalıyor. İki gece uykusuz kalırsak, bu semptomlar hızla artmaya başlıyor.
Uzun süre uykusuzluğun ise ölüme götüren bazı etkileri var. Bilim her ne kadar bu konuda ikiye bölünmüş durumda olsa da aslında uykusuzluk ölümü de beraberinde getiriyor çünkü uyku eksikliği yüzünden ortaya çıkan hastalıklar kişiyi öldürüyor. Örneğin insomnia rahatsızlığına sahip kişiler 6 ila 30 ay arası zaman diliminde hayatını kaybettiği biliniyor ve ölüm sebebi çoklu organ yetmezliği oluyor. Bunun sebebi ise aslında uykusuzluk.
Uykuyu engelleyen durumlar nelerdir?
Uykunun en büyük düşmanı aslına elimizden düşürmediğimiz telefonlarımız. Telefonlardan yayılan mavi ışıklar, beyne uyanık kalma emri veriyor ve bu durum da dengemizi alt üst ediyor. Aynı şekilde bilgisayar başında uzun zaman geçirmek ve sürekli olarak birşeylerle uğraşmakta beynin çok fazla çalışmasına sebep oluyor ve böyle olunca da uykuya dalma güçleşiyor.
Bu yüzden elektronik cihaz kullanımının uykudan bir süre önce bırakılması gerekiyor. Bir diğer konu ise tüketilen içecekler. Uykudan önce kahve ve alkol tüketimi de kişinin uykuya dalmasını güçleştiriyor. Stres, ışık ve gürültü de etkili faktörlerden ancak elektronik cihazlar kadar etki etmiyor.
Uyku Düzeninizi Bozmak Depresyona Sebep Olabilir
Sağlıklı bir uykuya dalmak için ne yapmalıyız?
Hızlıca uykuya dalmak ve sağlıklı bir uyku çekmek için, elektronik cihazlardan uzak, fazla sıcak ya da soğuk olmayan ve gürültü ile ışık kaynaklarından uzak bir mekanda uyumalıyız. Başucumuzda telefon olması en büyük hatalardan bir tanesi. Aynı şekilde eğer her gün aynı saatte yatağa girerseniz, bir süre sonra vücudunuz bu düzene alışacak ve o saat geldiğinde kendini otomatik olarak uykuya hazırlayacaktır.
