Yeni Zelanda'daki Volkan, Neden Hiçbir Uyarı Vermeden Patladı?

28
9
2
2
2
Yeni Zelanda'da yaşanan volkan patlaması, 5 kişinin hayatına mal oldu. Peki bu volkan patlamasının nedeni neydi? Bilim, bu volkan patlamasının neden uyarı vermediğini ve nasıl gerçekleştiğini açıklıyor.

Dün sizlerle, Yeni Zelanda'nın en aktif yanardağının patladığını, ilk belirlemelere göre 1 kişinin öldüğünü, onlarca yaralı ve kayıp olduğundan bahsetmiştik. White isimli adada bulunan Whakaari Yanardağı'ndan gelen son bilgilere göre ölü sayısı 5'e yükselmiş durumda. Bölgedeki turistlerin 31'inin yaralı olarak hastaneye kaldırıldığı bildirilen yanardağda, 8 kişinin hala kayıp olduğu söyleniyor. 

Patlayan yanardağ, bir yandan dünyadaki herkesin diğer yandan da bilim insanlarının gündemine oturmuş durumda. Çünkü Whakaari Yanardağı, herhangi bir uyarı vermeden patladı. Peki neden? İşte pek çok kişinin merak ettiği bu sorunun cevabı, bilim ışığında veriliyor.

Yanardağın patlayacağı neden daha önceden fark edilemedi?

Whakaari

Whakaari, Yeni Zelanda'da bulunan ve hiçbir uyarı vermeden patlayan ender volkanlardan bir tanesidir. Bu tarz patlamaların yaşandığı durumlarda magma, sığ bir yapıya sahiptir. Patlama öncesinde ve patlama sırasında ortaya çıkan ısı ve gazlar, hem yeryüzü sularını hem de yer altı su kaynaklarını doğrudan etkiler. Bu tarz patlamaların esas nedeni ise ufacık bir denge bozulmasıdır.

Şöyle ki bu yanardağ, yer altında bulunan suları magmanın sıcaklığıyla buharlaştırıyor ve kraterin içine sıkıştırıyor. Burada çok hassas bir denge meydana geliyor ve bu denge, volkanın patlamadan kalmasına yardımcı oluyor. Ancak deprem sonucu, yer altı veya yer üstü göllerdeki su seviyesinde yaşanan en ufak bir değişiklik, bu hassas dengeyi bir anlığına bozuyor ve dün yaşanan olay ortaya çıkıyor.

Volkan'ın patlama nedeni, aniden buharlaşan yeraltı suları

Whakaari

Whakaari Yanardağı'nda yaşanan patlama, hidrotermal veya freatik bir patlama olarak isimlendiriliyor. Bu tarz patlamalar, aniden ve herhangi bir uyarı vermeden gerçekleşebiliyor. Bu tarz patlamalar sırasında ortaya çok ciddi miktarda su buharı çıkıyor. Ancak buradaki esas mesele, zaten oluşmuş su buharından ziyade o an oluşan su buharı.

Şöyle ki; magma, yanardağın içinde bulunan yer altı sularını patlama sırasında da buharlaştırıyor. Ancak bu buharlaştırmanın hızı, süpersonik seviyelere ulaşıyor. Bu da sıvı hacminde yaşanan genleşmenin, 1.700 kat kadar artmasına neden oluyor. İşte bu durum çok tehlikeli çünkü bu tarz bir genleşme, bölgede üst seviyede yıkıcı etki ortaya çıkarabiliyor.

Whakaari

Yeni Zelanda'da yaşanan bu olay, beş kişinin hayatına mal oldu. Peki bu patlama önceden bilinebilir miydi? Aslına bakacak olursak bu sorunun cevabı hem evet hem de hayır. Şöyle ki, hidrotermal patlamalar, aniden gelişebiliyorlar. Bu nedenle patlamaların tespiti muhteşem derecede zor.

Bilim insanları, bu volkan patlamalarını magma kaynaklı değil, su buharı kaynaklı olduklarından önemsiyorlar. Çünkü bu tarz patlamalar nadiren yaşanıyor. Üstelik yanardağ çevrelerine kurulan sistemler, bu patlamaların önceden tespitinde herhangi bir işe yaramıyor. Bilim insanları şu sıralar, yapabilecekleri tek şeyin yukarıda bahsettiğimiz denge değişiminin tespit edildiği anda, bölgenin boşaltılması olduğunu düşünüyorlar.

Kaynak : https://www.sciencealert.com/why-there-was-no-warning-before-new-zealand-s-white-island-s-fatal-eruption
28
9
2
2
2
Emoji İle Tepki Ver
28
9
2
2
2