Yere düşen bir yiyecek gerçekten de 5 saniyeden az yerde kalırsa yenecek kadar güvenli midir, yoksa gözle görülmeyen zararlı mikroplarla mı doludur? Evvela şunu belirtelim: Yerler, düşecek bir yemeğe hücum etmek için hazırda bekleyen bakteri sürüleriyle dolu değildir. Bu bakteriler halihazırda zaten her yanımızı kuşatmış durumdalar. Henüz yeni silinmiş bir zeminde dahi bakteri bulunmaktadır. Bilim insanları, yere temas ettiği anda yiyeceğin kirlendiğini söylüyor.
2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre, evlerdeki toz-kir içinde 9 bin farklı tür mikrobik canlı var. Bunların 7 binini bakteriler oluşturuyor; fakat bir çoğu zararsız.
Söz konusu bu bakteriler her yanımızda: Ellerimizde, yüzümüzde, evimizde. Dökülen derimiz, soluduğumuz hava bakteriyle doludur. Chicago Üniversitesi’nden mikrop uzmanı Jack Gilbert, “Mikroorganizmalardan kaçınmanız mümkün değildir. Aslında bir bakteri denizi içinde yaşıyoruz” diyor.
Yapılan araştırmalar, her bireyin bir saat içinde çevresine 38 milyon bakteri hücresi saldığını gösteriyor.
Gilbert, mikroorganizmaların tehlikeli olduğu ve “hepsini öldürmek gerektiğine” ilişkin söylemleri 100 yıldır kullandığımızı, ancak bu konudaki paranoyamıza karşın, hastalık yapan mikrop kapma olasılığını hiç anlamadığımızı belirtiyor.
Hangi koşullarda yenebilir?
Çevrenin normal ölçülerde temiz olduğu durumda yere düşen bir yiyeceği alıp yiyeceğini söylüyor Gilbert. “Ama mikrop yuvasına düştüğünde değil elbette” diye ekliyor. Hatta daha da ileri giderek, yerleri veya tuvalet oturağını bile yalamanın büyük ihtimalle sizi hasta etmeyeceğini söylüyor. Ama evde biri hasta ise ya da hijyen kurallarına pek uyulmayan bir ülkedeyseniz bunun geçerli olmayacağını vurguluyor. Etrafımızda elbette bazı hastalık yapan mikroplar da var. Fakat bu mikrobun yerde olması demek, büyük olasılıkla mutfak tezgahında veya kapı kollarında da olması anlamını taşıyor. Yani yere düşen yiyeceği yiyip yememenizden bağımsız olarak hastalanabilirsiniz. Ve aslında genel ikazlar burada da geçerliliğini koruyor. Örneğin yerde Salmonella virüsü varsa düşen yiyeceği yemek sizi hasta edebilir.
2006 yılında yapılan bir araştırmada, düşen yiyeceğin yerde beş saniye kalması halinde bu virüsün bulaşma ihtimalinin bir dakika kalmasına oranla daha az olduğu görüldü.
Bakteri dünyasıyla aramızda sihirli bir bariyer yoktur; en özenli temizlik bile onları bizden uzak tutamaz. Dahası, mikrop dünyasıyla kontak halinde olmak yararlıdır da. Uzmanlar, yiyeceğinizi doktor muayenehanesinde ya da tuvalette düşürmediğiniz sürece mikroplara maruz kalmanın iyi bir şey olduğunu söylüyor. Zira etrafımız mikroplarla dolu bir şekilde evrim geçirdik. Araştırmacılar, insan türünün evriminde mikropların önemli bir rol oynadığına inanıyor.
Henüz küçükken etrafımızdan çok sayıda mikropla etkileşim halinde oluruz. Çocuk iki yaşına geldiğinde aşina olduğu “mikrop çeşitleri” hemen hemen bir yetişkinin seviyesine ulaşmış olur. Uzmanlar, yere düşen yiyeceğin kapacağı mikropların bağışıklık sisteminin gelişmesine yardımcı olacağını belirtiyor. Aşırı hijyenik ortamlarda ise bağışıklık sisteminin yeterince gelişmeyeceği vurgulanıyor.
Özetle, beş saniye kuralı bir şehir efsanesinden ibaret diyebiliriz. Şayet ortamda hastalık yapıcı bir mikrop varsa, düşen yiyecek çok daha kısa süreyle yerde kalmış olsa dahi hastalığı önlemeyecektir. Diğer zamanlarda ise yerden bir şey alıp yemekte sorun yoktur zaten.
