Popular Science Türkiye tarafından çevrilen yeni bir makalede araştırmacılar, Peru’da Ucayalipithecus perdita adı verilen bir türe ait olan maymun dişleri keşfetti. Parapithecidae adını taşıyan ve üyeleri Amerika kıtasında hiç görülmemiş olan bir familyadan gelen perdita türü bu maymunların, yaklaşık 31,7 milyon yıl önce yaşadığı tahmin ediliyor.
Araştırmacılar, ait olduğu primat ailesi Amerika kıtasında hiç bulunmayan perdita’ların en yakın akrabasının, aşağı yukarı aynı dönemlerde Mısır’da yaşamış olan Qatrania wingi türü olduğunu düşünüyor. Bu durum ise perdita türünün de Afrika’dan gelebilmiş olacağını akıllara getiriyor. Ama nasıl? Birbirine bu kadar yakın akraba olan maymunlar, nasıl oldu da 1.500 kilometreyi aşkın bir mesafe ve koca bir okyanusla ayrılan Kuzey Afrika ve Güney Amerika gibi iki farklı kıtada yaşadı?
Maymunlar, iki kıtayı birbirinden ayıran Atlantik’i nasıl aştı?
Güney Kaliforniya Üniversitesi’nden Erik Seiffert’ın önderlik ettiği araştırma grubu; yeni fosillerin, antik maymunların Atlantik Okyanusu’nu birden fazla kez geçtiğine yönelik ilk kanıtları sunduğunu söylüyor. Öte yandan evrimsel açıdan bakıldığında bu durum için ‘coğrafi türleşme’ ve ‘dağılma’ şeklinde iki muhtemel açıklamadan bahsediliyor.
Bu noktada aynı türün biyolojik popülasyonu, dağ oluşumu gibi coğrafi veya göç gibi sosyal değişimlere bağlı olarak yalıtıldığında meydana gelen evrilmeye coğrafi türleşme deniyor. Dağılma ise tür göç ederek yeni bölgelere yerleştiği zaman meydana geliyor. Araştırmacılar, bir okyanus boyunca uzun mesafeli dağılma ihtimalinin yaşanmış olabileceği üzerinde yoğunlaşıyor.
Günümüzde var olan Güney-Orta Amerika maymunları bu olayın en az bir kez yaşanmış olması gerektiğini gösterse de nasıl yaşandığı kesin olarak bilinemiyor. İhtimallerden birine göreyse maymunlar, büyük bir fırtına sonucu bir bölümü kopmuş olan kıyısal bir orman parçası veya bitki adacıkları üzerinde okyanus boyunca giderek yeni alanlara yerleşmiş olabilir.
Bulunan yeni diş fosilleri, diğer maymun türlerine ait dişlerle karşılaştırıldı:
Perdita türünün kökenlerini araştıran araştırmacılar, buldukları yeni diş fosillerini aynı familyanın diğer üyelerinin ve yaşayan ya da yok olmuş olan diğer maymunların dişleriyle karşılaştırdı. Çalışma kapsamında perdita’nın dişleri; Mısır ve Güney-Orta Amerika yaşamış olan maymunların dişleriyle karşılaştırıldı.
Karşılaştırmalardan sonra sonuç olarak biri perdita’yı, diğeri ise geri kalan bütün türleri içeren iki grup elde kalıyor. Birbiriyle uzaktan akraba olan bu iki grubun, Mısır’da yakın akrabaları bulunuyor. Yani, bu iki maymunun yolculuğu birlikte yapmış olabileceği ihtimali ortaya çıkıyor.
Yapılan çalışma evrimsel açıdan neler söylüyor?
Yapılan çalışmadan evrime yönelik sonuçlar çıkaracak olursak büyük bir ihtimalle perdita, yaşayan Güney-Orta Amerika maymunlarının akrabası olarak aşağı yukarı aynı zamanda Amerika kıtasına ulaştı ve uzunca bir süre onlarla birlikte yaşadı. Üstelik kıtaya, iç kısımlara doğru uzun bir yol kat ederek arkasında fosiller bırakacak kadar iyi yerleşti.
Uzun mesafeli dağılımın nadir olarak görüldüğü göz önüne alındığında, bu iki maymun grubunun hemen hemen aynı dönemde dağılmış olması da bir başka şaşırtıcı nokta. Ancak yaklaşık bu zamanlarda, kutuplardaki buz örtülerinin genişlediği, deniz seviyesinde bir düşüş olduğu tahmin ediliyor. Deniz seviyesindeki bu düşüş, maymunların sal benzeri kütük parçalarıyla yolculuk yapmasını önemli ölçüde kolaylaştırmış olabilir.
