Yıldızımız Güneş Hakkında Ufkunuzu Genişletecek Bilgiler

Milyarlarca yıldır yıldızımız Güneş’in etrafından dönen milyonlarca gezegenden birisi olan Dünya’da yaşıyoruz. Şimdiye kadar öğrendiklerimizden yola çıkarak bildiğimiz tek şey, Güneş’in etrafına yaydığı ısı ve ışık enerjisinden faydalanan tek yaşam varlığının Dünya’da olduğu.

Güneş'in bu muazzam yer çekimi gücünü üreten ve yaklaşık 15 milyon santigrat derecelik ısıya sahip yüksek basınçlı bir çekirdeği var. Burada sıkışan hidrojen atomları helyum ile birlikte sürekli kaynıyor. Bu işleme ise nükleer füzyon adı veriliyor.

Nükleer füzyon enerjisi söz konusu olduğunda Dünya şartlarında üretilemeyecek olan enerji miktarlarından bahsedilir. Bu büyük enerji, Güneş'in yüzeyine ve atmosferine ulaşır ve ondan çok daha uzaklara ulaşmayı başarır.

Çekirdekten gelen enerjinin, Güneş’in üst tabakası olan fotosfere çıkmadan önce 1 milyon yıl kadar ışınım bölgesinde bulunduğu düşünülüyor:

Bu bölgede sıcaklık 2 milyon santigrat dereceye kadar geriliyor. Güneş’in yüzeyine ulaşan sıcak plazma kabarcıkları, iyonize edilmiş atomlardan oluşan dev bir çorba gibidir. Güneş’in büyük patlamalarının olduğu yüzey katmanı fotosferdeki sıcaklık yaklaşık 5.500 santigrat derecedir. Artık bu katmanda daha önce bahsettiğimiz radyoaktif enerji ışık olarak algılanmaya başlar.

Fotosfer üzerindeki güneş lekeleri, çevrelerinden daha serin ve daha koyu görünürler. Büyük güneş lekelerinin merkezindeki sıcaklıklar ise 4300 santigrat dereceye kadar düşebilir:

Güneş’in yakıcı atmosferi olan katmanına kromosfer adı veriliyor. Burada ise sıcaklıklar 4.320 santigrat dereceye kadar düşüyor:

National Solar Observatory’ye (NSO) göre Kromosfer, "renk küresi" anlamına geliyor. Çıplak gözle en efektif olarak görüldüğü tek olay ise geçtiğimiz aylarda bir örneğini yaşadığımız Ay tutulmaları:

Kromosfer, aşırı miktarda hidrojen barındırdığı için, oldukça kırmızı görünüyor. Güneş’in patlamaları esnasında kromosfere kadar yükselen korona taçları, yıldızın yüzeyindeki plazmaların kırbaçları andıran şekilde savrulmasıyla oluşurlar ve gene tutulmalar sırasında oldukça net şekilde gözlemlenirler.

Koronalar Güneş’in gövdesi ile karşılaştırıldığında şaşırtıcı derecede sıcak alabilirler. NSO'ya göre bu sıcaklıklar 1 ila 10 milyon santigrat dereceye kadar yükselebilir:

Yani binlerce dereceye gerileyen sıcaklıkların istisnai olarak arttığı yerler koronalardır. Bu olaylar, radyasyon yüklü güneş fırtınalarını yıldızdan dışarıya fırlatırlar:

Dünya’dan 149.5 milyon kilometre uzaklıkta bulunan yıldızımızın uzaklığına 1 UA denir ve bu astronomik ölçülerde bir birim olarak kullanılır. Güneş ışığının bize ulaşması ise yaklaşık 8 dakika sürer. Bu da bir başka astronomik ölçü birimidir: 8 ışık dakikası.

Güneş’e bir daha baktığınızda aklınızda bulunsun: Onun 8 dakika önceki halini görüyorsunuz:

** **

Diğer uzak yıldızları siz düşünün.

Biri zaman yolcuğu mu dedi? Onu yıldızlar çok uzun zaman önce icat ettiler.