Geçmişten günümüze birçok şey değişse de insanların zengin olma arzusu hiç değişmedi. Yüzyıllar öncesinden bugüne insanların bazen iş kurarak, bazen çeşitli varlıklara yatırım yaparak da olsa daha fazla para kazanma amacıyla hayatlarını sürdürmekte olduğunu görüyoruz. Tabii her oyunun bir kazananı olduğu gibi bir kaybedeni de oluyor. Yani zengin olma arzusu ile yola çıkan ve çeşitli yatırımlar yapan bu kişilerin hepsi bu yolculukta başarılı olamıyor.
Burton Malkiel tarafından ortaya atılan daha büyük aptal teorisine göre, yaptıkları yatırımlar sonucunda başarısız olan bu talihsiz kişiler “daha büyük aptallar” olarak adlandırılıyor. Bu içerikte söz konusu teori hisse senedi piyasası üzerinden anlatılacak olsa da daha büyük aptal teorisi yalnızca finansal piyasalar için değil, içinde para kazanmak amacı ile finansal bir değiş tokuş yapılan her durum için ele alınabilir.
Teoriye göre insanlar yatırım amacıyla bir varlığı alırken daha yüksek bir fiyata satmayı amaçlıyor.
İnsanların yatırım kararları alırken her zaman rasyonel davranmadığı bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçek.
Buradan hareketle, yatırımcıların bir varlığa yatırım yaparken onun gerçek değerine odaklanarak değil, satın aldıklarından yüksek fiyata satmaya çalışarak para kazanmaya çalışmaları yani spekülasyon yapmaları özellikle finansal piyasalarda sıkça rastlanan bir durum olarak karşımıza çıkıyor.
İşte tam da bu durumun altında yatan mantık, Burton Malkiel tarafından ortaya atılan daha büyük aptal teorisi ile açıklanıyor.
Her yatırımcı kendisinden daha fazla ödemeye niyetli birini yani kendisinden daha büyük bir aptalı bulmayı hedefliyor!
Finansal piyasalar üzerinden bir örnek verecek olursak, bir yatırımcı 10 TL’ye aldığı hisse senedini ileride 13 TL’den satmayı amaçlayarak alıyor. Yani bu yatırımcı, hisse senedini kendisinden daha yüksek fiyat ödemeyi kabul eden birine, başka bir deyişle kendisinden daha büyük bir aptala satmayı amaçlıyor.
Peki ya hisse senedini 13 TL’den alan kişi ne olacak? Onun için de aynı durum geçerli. Bu yatırımcı da aldığı hisseyi 15 TL’den satmayı amaçlayarak yine kendisinden daha büyük bir aptalın hisseyi almasını bekliyor.
Yani bir hisseyi en düşük fiyattan alan da en yüksek fiyattan alan da kendinden daha fazla ödemeye hevesli olacak o kişinin peşinde.
Peki her zaman daha büyük bir aptal bulmak mümkün mü?
Yatırımcıların belirli bir süre boyunca kendilerinden daha büyük aptallar bularak aldıkları hisse senetlerini satabilmeleri, piyasada söz konusu hissenin yükseleceğine yönelik bir iyimserlik dalgası olması halinde mümkündür.
Daha basit bir deyişle, eğer yatırımcılar hissenin değerinin daha da yükseleceğini düşünüyorlarsa fiyat ne olursa olsun onu alacaklardır. Peki ya artık piyasada olumsuzluk hakimse?
İşte o zaman tüm yatırımcıların korkulu rüyası başlar ve piyasalarda bir panik havası hâkim olur.
Ellerinde hisse olan insanlar “en büyük aptal” olmamak için daha büyük aptallar arayarak hisseleri ellerinden çıkarmaya çalışırlar.
Daha önce de dediğimiz gibi her oyunun bir kazananı olduğu gibi bir kaybedeni de vardır ve kimi yatırımcılar bu oyundan kazançlı çıkarken kimi yatırımcılar da bu oyunun kaybedeni olur. İşte o kaybedenler daha büyük aptalalar olarak adlandırılır.
