Kimimiz hatırlamak istediği bir bilgiyi düşünürken gözünün önüne gelen imajlardan faydalanırken kimimiz için bir melodi yardımcı olabilir. Örneğin ilkokulda çarpım tablosunu ezberlerken bazılarımız bir tekerleme yapıp hatırlamayı seçerken bazılarımız büyük kartonlara yazıp süslediği tabloya uzun uzun bakarak ezber yapardı.
Hatırlamanın ve hafızamızı harekete geçirmenin pek çok farklı yolu var ve bu büyük oranda kişisel gelişimin ve deneyimlerin bir sonucu. Ancak oldukça popüler bir söyleme göre bir de herkesin sahip olamayacağı, çok güçlü bir yetenek var; fotoğrafik hafıza.
Fotoğrafik hafıza nasıl tanımlanıyor?
Fotoğrafik hafıza en geniş tanımıyla, görülen bir görüntüyü adeta bir fotoğraf makinesi gibi kaydedip ardından ihtiyaç duyulduğunda o görüntüyü tüm detaylarıyla hatırlayıp kullanmak olarak tanımlanabilir. Bir örnekle açıklamak gerekirse, bir kitap sayfasına bakıp o sayfanın görüntüsünü kaydedebildiğinizi ve rahatça tüm detaylarıyla hatırladığınızı hayal edebilirsiniz.
Bu 'herkesin sahip olmadığı özel yetenek' ile ilgili olarak çok sayıda bilimsel araştırma mevcut. Ancak yıllar boyu yapılan deneylerden hiçbiri fotoğrafik hafıza diye bir şeyin var olduğunu kanıtlamış değil. Yani şu an için fotoğrafik hafıza diye bir şeyin bilimsel olarak var olmadığını söyleyebiliriz.
Tarihte fotoğrafik hafıza konusunu gündeme getiren; inanılmayacak seviyede gelişmiş bir hatırlama yeteneğine sahip olan ilginç vakalar olmuş olsa da bu vakalar üzerinde yapılan çalışmaların hiçbiri fotoğrafik hafızanın varlığını ortaya koyamamış.
'Neredeyse fotoğrafik hafıza': Eidetik hafıza nedir?
Yürütülen pek çok araştırmanın sonuçsuz kaldığı ve asla gerçekliği kanıtlanamayan fotoğrafik hafızanın yanında bilimsel bazı çalışmalarla desteklenen ve fotoğrafik hafıza mantığına oldukça benzeyen farklı bir fenomen var; eidetik hafıza.
Eidetik hafıza, fotoğrafik hafızanın aksine kısa süreli bir görsel hatırlama halini ifade ediyor. Yalnızca çocuklarda gözlemlenen bu fenomende, eidetik hafızaya sahip olan kişiler bir görüntüye kısa süre baktıktan sonra, o görüntü ortadan kaldırılsa bile bir süre daha canlı olarak görmeye devam ediyor. Ancak bu durumda fotoğrafik hafızada iddia edildiği gibi uzun süreli saklama durumu söz konusu değil.
Bir de görsel hafıza var, o nedir?
Görsel hafıza aslında oldukça basit bir tanıma sahip; hatırlamak için gördüklerimize danışma yöntemi. Ancak görsel hafıza fotoğrafik hafızada olduğu gibi büyük iddialara sahip bir 'yetenek' değil; insan beyninin gördüklerini işlemesinin bir sonucu olarak her insanda bulunan bir hatırlama yöntemi ve genellikle bu hatırlama yöntemi işitsel ve dokunsal hafıza ile destekleniyor.
Hafızamızı geliştirmek mümkün mü?
Fotoğrafik hafıza gerçek değil, eidetik hafıza yalnızca çocuklarda ve çok nadir gözlemlenen bir fenomen ve görsel hafızamız da her zaman için çok güçlü değil. Peki hafızamızı kuvvetlendirmenin ve daha iyi hatırlamanın, daha kolay öğrenmenin bir yolu var mı?
Aslında evet, var. Hafızayı güçlendirdiği bilimsel olarak kanıtlanmış pek çok yöntem ve aktivite bulunuyor. Görsel, işitsel ya da dokunsal hafızamızı güçlendirmek için müzik yapmak ya da müzik dinlemek, yeni bir dil öğrenmek, beynimizi sürekli daha fazla öğrenme için zorlamak ve hatta bir başka insana herhangi bir şey öğretmek gibi yöntemler denenebilir.
Yapılan pek çok bilimsel araştırma, güçlü hafızanın bir tür zeka göstergesi olmadığını ve bunun esasen tamamen pratik yapmakla ilgili olduğunu ortaya koyuyor. Yani aslında yüzlerce basamaklı sayıları akılda tutmak, görülen bir resmi dakikalar içinde birebir çizebilmek gibi bizi şaşkına çeviren yeteneklere, yeterli pratik ile herkes sahip olabilir. Aynı zamanda yukarıda bahsettiğimiz aktviteler ile de hafızanızı güçlendirebilirsiniz.
