Hiçbir işverenin hakkını yememek gerekiyor ancak işçi hakları konusunda maalesef ülkemizde yaşanan pek çok olay işçi aleyhine sonlanıyor. Çalıştığı süre boyunca hak ettiği değeri göremeyen pek çok işçi, işten ayrıldıktan sonra da en temel hakkı olan kıdem ve ihbar tazminatını alamayabiliyor. 4857 sayılı İş Kanunu, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı konusunda son derece sıkı kurallar koyuyor.
Herhangi bir nedenden dolayı işten ayrılırsanız kıdem tazminatına, ihbar süresine uyulmadan işinize son verilirse ihbar tazminatına hak kazanırsınız. Elbette tazminata hak kazanmak için bazı koşullara uyulması gerekiyor. Bu koşullara uyulduktan sonra ise yapmanız gereken iyi bir hesaplamadır. Gelin kıdem tazminatı nedir, ihbar tazminatı nedir, kıdem ve ihbar tazminatı nasıl hesaplanır gibi merak edilen soruları tüm detaylarıyla yanıtlayalım.
Kıdem ve ihbar tazminatı nedir, nasıl hesaplanır?
Kıdem tazminatı nedir?
4857 sayılı İş Kanununa göre bir işçinin, bir iş yerinde belirli bir süre çalıştıktan sonra ayrıldığı zaman hak kazandığı toplu ödeme kıdem tazminatı olarak adlandırılır. Bazı durumlar haricinde koşullara uygun olarak iş yerinden ayrılan her işçi belirli bir miktar kıdem tazminatına hak kazanmaktadır.
Kıdem tazminatı şartları nelerdir?
- 4857 sayılı İş Kanununa uygun olarak bir işverenin iş yerinde yazılı ya da sözlü sözleşme ile işçi olmak.
- Aynı işverenin iş yerinde ya da iş yerlerinde en az 1 yıl sürekli çalışmış olmak.
- Sözleşmenin kararlaştırılan süreden önce işveren tarafından haksız nedenlerle ya da işçi tarafından haklı nedenlerle feshedilmesi.
Kıdem tazminatı zaman aşımı süresi nedir?
İş sözleşmesi işvereni tarafından haksız nedenlerle ya da kendisi tarafından haklı nedenlerle feshedilen işçinin kıdem tazminatı talebinde bulunması için 5 yıl süresi vardır. İş akdinin sonlandırılmasından itibaren 5 yıl içinde kıdem tazminatı davası açmayan işçi, bir daha kıdem tazminatı talebinde bulunamaz.
İşçinin kıdem tazminatına hak kazandığı durumlar:
- Sağlık nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi
- Alacakların ödenmemesi nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi
- İşverenin işçi aleyhinde suç işlemesi
- İşçinin askere gitmesi nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi
- İş koşullarındaki değişiklik nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi
- İşçinin emekli olması
- Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi
- İşçisinin sendika yöneticisi olması nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi
- İşçinin ölmesi
- Parça başı çalışan işçiye az iş verilmesi nedeniyle sözleşmenin feshedilmesi
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanamadığı durumlar:
- İşçinin iş ilişkisini etkileyen sadakatsiz davranışları
- İşçinin kendi kusuru sonucu hastalanması
- İşçinin işe girerken yanıltıcı bilgi vermesi
- İşçinin, işveren ve ailesine yönelik kötü davranışları
- İşçinin iş yerinde suç işlemesi
- İşçinin işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi
- İşçinin 7 gün hapis cezası gerektiren suç işlemesi
- İşçinin devamsızlık durumu
- Işçinin iş güvenliğini tehlikeye atması
- Zorlayıcı sebep varlığı
- İşçinin tutuklanması
Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?
Kıdem tazminatı hesaplama işlemini bir örnek üzerinden anlatalım;
- İşçi 10.12.2016 tarihinde işe başladı.
- İşçi 12.02.2019 tarihinde işten ayrıldı.
- İşçinin brüt aylık ücreti 4000 TL
- Grevde geçen süre yok.
- Aylık 333 TL’den yıllık 4000 TL ikramiye alıyor.
- Aylık 125’den yıllık 1500 TL yakacak yardımı alıyor.
- Aylık 375 TL’den yıllık 4500 TL yemek yardımı alıyor.
- Aylık 200 TL’den yıllık 2400 TL dil tazminatı alıyor.
- Aylık 666 TL’den yıllık 8000 TL ek iş tazminatı alıyor.
- Hizmet süresi ile çarpılacak tutar 5699 TL
- Hizmet süresi 2 yıl 4 ay 2 gün
- 2 Yıl x 5699 TL = 11.398
- 4 Ay x 5699 / 12 = 1899
- 2 Gün x 5699 / 365 = 31
- Hak edilen toplam kıdem tazminatı 11.398 + 1.899 + 31 = 13.328 TL
Kıdem tazminatı hesaplama işlemini bu örnek üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. Kıdem tazminatı, işçinin geçirdiği her tam yıl için en az 30 günlük ücret miktarıdır. Kıdem tazminatı hesaplama işleminin en kaba formülü; kıdem tazminatı = 30 günlük ücret x hizmet süresi şeklindedir.
İhbar tazminatı nedir?
İşçi ve işveren arasındaki sözleşmenin feshedileceğinin 4857 sayılı İş Kanununda belirlenen ihbar süresine uygun olarak karşı tarafa haber verilmemesi durumunda ihbar tazminatı hakkı kazanılır. İşçi bu süreye uymazsa işveren, işveren bu süreye uymazsa işçi ihbar tazminatına hak kazanmaktadır.
İhbar tazminatı şartları nelerdir?
- İşçinin 6 aydan az çalıştığı durumda feshin 2 hafta önce karşı tarafa bildirilmemesi
- İşçinin 6 ay - 1.5 yıl çalıştığı durumda feshin 4 hafta önce karşı tarafa bildirilmemesi
- İşçinin 1.5 yıl - 3 yıl çalıştığı durumda feshin 6 hafta önce karşı tarafa bildirilmemesi
- İşçinin 3 yıldan fazla çalıştığı durumda feshin 8 hafta önce karşı tarafa bildirilmemesi
İhbar tazminatı nasıl hesaplanır?
- İşçinin 6 aydan az çalıştığı durumda 2 haftalık ücret miktarında ihbar tazminatı söz konusu olur.
- İşçinin 6 ay - 1.5 yıl çalıştığı durumda 4 haftalık ücret miktarında ihbar tazminatı söz konusu olur.
- İşçinin 1.5 yıl - 3 yıl çalıştığı durumda 6 haftalık ücret miktarında ihbar tazminatı söz konusu olur.
- İşçinin 3 yıldan fazla çalıştığı durumda 8 haftalık ücret miktarında ihbar tazminatı söz konusu olur.
İhbar tazminatı hesaplama işlemini bir örnek üzerinden anlatmak gerekirse;
- İşçi 10.12.2016 tarihinde işe başladı.
- İşçi 10.12.2017 tarihinde işten ayrıldı.
- Yani 6 ay - 1.5 yıl aralığında çalışmış, ihbar tazminatı 4 haftalık ücret miktarıdır.
- İşçinin brüt aylık ücreti 2800 TL
- Aylık 233 TL’den yıllık 2800 TL ikramiye alıyor.
- Aylık 426 TL’den yıllık 5000 TL yemek yardımı alıyor.
- Aylık 166 TL’den yıllık 2000 TL dil tazminatı alıyor.
- 4 hafta yani 1 ay ile çarpılacak miktar 3615 TL
- 1 ay (4 hafta) x 3615 = 3615 TL
- Söz konusu ihbar tazminatı 3615 TL
Hangi sektörde çalışıyor olursa olsun bir işçinin en temel haklarından olan kıdem tazminatı nedir, ihbar tazminatı nedir, nasıl hesaplanır gibi merak edilen soruları yanıtladık ve konu hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Konu hakkındaki en doğru ve size özel bilgiyi konunun uzmanı avukatlardan öğrenebilirsiniz.
