Bilim, evrenseldir. Bu nedenle aslında profesyonel şekilde bilim icra eden insanların nereli oldukları, nereden geldikleri çok da önemli değildir. Yine de kendi topraklarınızdan yetişen insanların, belki de sizden çok daha zor şartlarla mücadele ederken, aynı sokaktan geçen o şahısların başardıklarını görmek önemli bir derstir. Bu ders, almak isteyene her zaman çok yakın. Çalışmak, başarmak isteyenin sarıldığı tek meziyet.
Kim olduklarını unutmamakla birlikte, hayat mücadeleleriyle de örnek almamız gereken Türk bilim insanlarının 2. listesiyle karşınızdayız. Hazırsanız başlayalım.
Nörocerrah Gazi Yaşargil:
6 Temmuz 1925 yılında Diyarbakır’ın Lice ilçesinde dünyaya gelen Gazi Yaşargil, lise eğitimini Ankara Atatürk lisesinde tamamlayıp, Ankara Üniversitesi’ni kazandı. Yaşargil, eğitimine devam etmek için çok çalıştı, önce Almanya’ya ve ardından Basel Üniversitesi’ne görev yapmaya gitti. Zürih’te görev yaptıktan sonra ABD’deki Vermont Üniversitesi’nde nöroşirurji (beyin ve omurilik cerrahisi) alanında bir profesyonel oldu.
Yaşargil, 1999 yılında çalışmalarından dolayı Yüzyılın Beyin Cerrahı seçildi, epilepsi ve beyin tümörünün tedavisi üzerine ciddi çalışmalarda bulundu. Birleşmiş Milletler’de görev yaptı, Oxford Üniversitesi’nden fahri doktora aldı. Yaşargil, Brazilya’dan Japonya’ya dünyanın karşısına önünü iliklediği bir bilim insanı.
Tarihçi İlber Ortaylı:
Ülkemiz sosyal medyasındaki mizah anlayışıyla, daha çok gencin vakıf olduğu bir isim İlber Ortaylı. Gelin kendisini biraz da tarih alanındaki kariyeri ile tanıyalım.
1947’de dünyaya gelen Ortaylı’nın ailesi Avusturya’da yaşamaktaydı, iki yaşındayken onlarla birlikte Türkiye’ye geldi. Ardından Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ni bitirene kadar da Türkiye’deki eğitimini sürdürdü. Viyana Üniversitesi’nde eğitim aldıktan sonra Halil İnalcık’ın Osmanlı kürsüsünü kurduğu Chicago Üniversitesi’nde yüksek lisansını tamamladı.
1982’de siyasi baskılardan dolayı görevini bırakmak zorunda kaldığı Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne 1989 yılında profesör olarak dönen Ortaylı, Galatasaray ve Bilkent üniversitelerinde de dersler verdi. Hala kendisini televizyonlardaki tartışma programlarında izliyor, emekli olmadan önce yaptığı çalışmalarla aydınlanıyoruz.
Tarihçi Halil İnalcık:
Osmanlı tarihi hakkında yazdığı kitapları dünya üniversitelerinde okutulan Halil İnalcık, 25 Temmuz 2016’da 99 yaşındayken aramızdan ayrıldı. İnalcık; siyasi, ekonomik, kültürel ve medeni tarih konusunda bir uzmandı. Özellikle yetiştirdiği başarılı öğrenciler nedeniyle “Tarihçilerin şeyhi” olarak anılan İnalcık, İlber Ortaylı gibi beynin arkasındaki isimlerdendir. Bugün, Osmanlı ve Türk tarihi hakkında uluslararası bilim camiası, Halil İnalcık’a çok şey borçlu.
Din Tarihçisi Fuat Sezgin:
Geçtiğimiz haziran ayında aramızdan ayrılan Sezgin, İslam tarihi açısından ülkemizden yetişmiş sayılı bilim insanları arasındadır. 1924 yılında Bitlis’te dünyaya geldikten sonra başarılı bir öğrencilik dönemini geride bırakan Fuat Sezgin, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Enstitüsü’nde öğrenim gördü. 1954 yılında doçent olan Sezgin, 1960 darbesinden dolayı yurt dışına çıktı.
Sonrasında Frankfurt’taki Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi'nde çalışmaya devam eden Sezgin, 2008 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı İstanbul İslam, Bilim ve Teknoloji Müzesi'nin kuruluşuna katkı sağladı. Kendisi ölümünden sonra, aynı müzenin önünde ayrılan alana defnedildi.
Tıp Doktoru Özlem Türeci:
Kanser araştırmaları ve tedavileri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Özlem Türeci, 2018'de yaptığı çalışmalarla büyük gündem yarattı. Prof. Dr. Uğur Şahin ile birlikte Almanya’da yaptığı kanser tedavisine ilişkin çalışmaları, bütün bilim camiasına ilham kaynağı oldu. 1995 yılında Alman Hematoloji ve Onkoloji Derneği Vincenz Czerny Ödülü’ne layık görülen Türeci, gelecek yıllarda tıp bilime çok önemli katkılarda bulunmaya devam edecek gibi görünüyor.
Doç. Dr. Burcu Özsoy Çiçek:
İTÜ Kutup Araştırmaları Merkezi’nde görev yapan Özsoy, Antarktika’ya giden ilk Türk kadın bilim insanıdır. Aslında İstanbul Üniversitesi’nde harita mühendisliği üzerine eğitim alan Özsoy, 2001 yılında aynı üniversitenin Denizclik Fakültesi’nde araştırmacı olarak çalışmaya başladı. Özsoy 2006 yılında Antarktika’ya bilimsel araştırma yapmaya gitti.
Teksas Üniversitesi’nde aldığı eğitim sırasında Mars ve Antarktika gibi iki araştırma konusundan Antarktika’yı seçen Özsöy, bunu Mars’a gidemeyeceği için yaptığını söylüyor. Antarktika’daki araştırmaların bir kısmı, koşulları Mars’ı andırdığı için uzay çalışmaları kapsamında yürütülüyor. Burcu Özsoy Çiçek, hala araştırmalarını İstanbul Teknik Üniversitesi bünyesinde sürdürüyor.
Fizikçi Feza Gürsey:
Galatasaray Lisesi’nde eğitimini tamamlayan Feza Gürsey, anne ve babası farklı alanlarda profesörlük unvanlarına sahip olduğu için bilime küçüklüğünden beri çok yakındı. Hocaları, Gürsey henüz küçük bir öğrenciyken bile felsefe kitaplarıyla haşır neşir olduğunu anlatıyordu. Feza Gürsey’de başarılarla dolu bir öğrenim hayatını geride bıraktığı dönemde, akademisyenliğe başladığı yıllarda 60 darbesiyle ülkeden uzaklaşmak zorunda kaldı.
1944 yılında mezun olduğu İstanbul Üniversitesi Matematik ve Fizik Bölümü’nden aldığı eğitimle, burslu olarak İngiltere Imperial Collage’e girmeye hak kazandı. 1957 yılında bir diğer matematikçimiz Prof. Dr. Cahit Arf’in desteği ile İstanbul Üniversitesi’ne dönüş yaptı. Çalışmalarına burada devam ederken uluslararası üniversitelerle ortak araştırmalar yürüten Gürsey, Prof. Erdal İnönü’nün desteği ile ODTÜ’de görev yapmaya devam etti. ODTÜ’nün fizik üzerine verdiği öncü eğitimin kurucuları arasında yer alır. 13 Nisan 1992 yılında aramızdan ayrıldı.
Fizikçi Erdal İnönü:
Türkiye’nin ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün oğlu olan Erdal İnönü, 1947 yılında Ankara Üniversitesi Fizik ve Matematik Bölümü’nden mezun oldu. Eğitim ve akademik kariyerine ABD’deki Caltech’de devam eden İnönü, eğitimini doktor olarak tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönüş yaptı. Araştırmalarına ODTÜ bünyesinde kursamsal fizik üzerine devam eden bilim insanı, 1970 yılında ODTÜ’nün de rektörlüğünü üstlendi. 1982 yılında TÜBİTAK başkanlığını yürüttü.
2007 yılında aramızdan ayrılan Erdal İnönü, aynı zamanda başbakan yardımcılığı, başbakanlık ve milletvekilliği görevlerinde de bulunduğu bir siyasi yaşamı arkasında bıraktı.
Fizikçi Niyazi Serdar Sarıçiftçi:
1961 yılında Konya’da dünyaya gelen Türk asıllı Avusturyalı fizikçi Niyazi Serdar Sarıçiftçi, Viyana Üniversitesi’nde fizik eğitimi almaya başlayana dek İstanbul Konservutarı’nda piyano eğitimi aldı. Nobel ödülüne sahip kimyager Alan J. Heeger ile birlikte Kaliforniya Üniversitesi’nde görev yapan Sarıçiftçi, 1996 yılında Johannes Kepler Üniversitesi’nin fiziksel kimya bölümünün başkanı seçildi.
Bilim insanı, şu anda organik yarı iletkenler ve uygulamaları alanındaki uzmanlığıyla görevine devam ediyor.
Matematikçi Selman Akbulut:
1949 yılında Balıkesir’de doğan Selman Akbulut, şu sıralar matematik alanındaki çalışmalarına ABD’deki Michigan Üniversitesi’nde topoloji üzerine devam ediyor. 95’ten fazla akademik makalesi, kendi alanında 3 adet bilimsel kitabı bulunan Akbulut, Türk Matematik Derneği ve Amerikan Matematik Derneği üyeliklerine sahip.
Matematikçi Ali Nesin:
Edebiyatçı ve yazar Aziz Nesin’in oğlu olan Ali Nesin, 1977-1981 yılları arasında eğitim gördüğü Paris Diderot Üniversitesi'nden matematikte "maitrise" derecesiyle mezun oldu. Ardıdan ABD’deki Yale Üniversitesi’nde doktora eğitimini tamamlayan Nesin, başarılarla dolu bir akademik kariyerin ardından 1995 yılında Aziz Nesin’in ölümü üzerine Türkiye’ye kesin dönüş yaptı. Ardından matematik eğitimi üzerine yoğunlaşan Ali Nesin, Nesin Vakfı’nın yönetimini üstlendi. Vakıf, şu anda İzmir’in Şirince kasabasında bulunan Nesin Matematik Köyü’nde gençleri yetiştiriyor.
