Koronavirüs salgınından korunmak için dünyanın dört bir tarafında özellikle toplu alanlarda zorunlu olarak maske kullanıyor. Maske kullanımı, virüse karşı kesin bir önlem olmasa da yayılmasını önlemek için fazlasıyla önemli bir konu.
Maskelerin virüse karşı bir önlem oluşturduğu bir gerçek olmakla beraber son dönemde maske kullanan insanların günlük hayatlarında sosyal mesafe kurallarına uymadıkları görülmeye başlandı.
Bilim insanları, maske kullanan insanların sahte bir güven duygusuyla eski alışkanlıklarına geri dönerek sosyal mesafe kurallarını görmezden geldiklerini söylüyorlar. Bilim insanlarının bu gözleminin aslında günlük hayatta hepimizin karşısına çıkan bir durum olduğu söyleniyor.
Güvenlik önlemleri bazen faydadan fazla zarara neden olabilir
Söz konusu 'rahatlama', psikoloji biliminin uzun zamandır üzerinde çalıştığı bir konunun farklı şekillerde yaşanması olarak değerlendiriliyor. Güvenlik önlemlerinin ortaya çıkarabileceği istenmeyen sonuçlar üzerinde tez hazırlayan Washington State Üniversitesi’nden Joyce Ehrlinger, güvenlik önlemlerinin faydadan çok zarar getirebileceği durumlar yaşanabildiğini söylüyor.
Ehrlinger, güvenlik önlemlerinin oluşturduğu sahte güven duygusu ile ilgili olarak yaya geçitlerini ve trambolin korumalarını örnek veriyor. İnsanların hayatlarını korumak için alınan iki güvenlik önlemi de sahte bir güven duygusu oluşmasını sağlayarak daha büyük tehlikelerin ortaya çıkmasını sağlıyor.
Uzmanlar genel olarak yaya geçitlerinin güvenlik sağladığı konusunda hemfikirler. Ancak yapılan araştırmalar, insanların farklı yaya geçidi türlerini kullanırken farklı davranışlar sergilediğini gösteriyor. Bilim insanlarına göre bazı yaya geçidi çeşitleri insanların kendilerini daha güvende hissetmelerine, dolayısıyla da daha yavaş hareket etmelerine neden oluyor.
Bir diğer örnek olan trambolin korumalarında ise tehlike daha da farklı hale geliyor. Amerikan Pediatri Kurulu, çocukların yaralanmalarına neden olduğu için uzun bir süre trambolinlere karşı mücadele yürüttü. Kurulun mücadelesi sonucunda 1997 yılında trambolin üreticileri, trambolinlerle beraber korumalar da üretmeye başladılar. Ancak yapılan çalışmalar, trambolin korumalarının sayısının artmasına rağmen oluşan yaralanmaların azalmadığını gösteriyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün maskeler üzerine yaptığı bir çalışmanın baş araştırmacısı olan Dr.Roger Chou da maskelerin sahte bir güven duygusu oluşturduğu fikrine katılıyor. Chou, maskelerin oluşturduğu sahte güven duygusunu Amerikan futbolunda kask kullanılmasına benzetiyor.
Chou, Amerikan futbolunda kask kullanılmaya başlaması ile beraber kafa travmalarının azaldığını, ancak insanların artık eskisinden daha pervasız davranmaya başladıklarını söylüyor. Genel olarak Amerikan futbolunun gelişimine bakıldığında kaskların bir koruma sağlamakla beraber daha sert ve hızlı bir oyuna neden olduğu da görülüyor.
Maskelerin kullanımı “onay yanlılığı” yaratıyor
Cornell Üniversitesi’nde görevli bilim insanı J.Edward Russo, CEO’larda görülen en yaygın iki davranış sorununa işaret eden McKinsey araştırmasını, maske kullanımının yarattığı tahlikeyle ilgili olarak hatırlatıyor. Bu davranış sorunlarından ilki, aşırı özgüven; ikincisi ise onay yanlılığıdır.
Russo; insanların yeni bilgileri var olan düşüncelerini destekleyecek şekilde yorumlama eğilimi olarak tarif edilebilecek onay yanlılığının, koronavirüs salgınına karşı kullanılan maskelerin kullanımı sırasında insanlarda da yaygın olarak görülmeye başlandığını söylüyor.
Russo, “İnsanlar inanmak istediklerine inanıyorlar ve normale dönmek istiyorlar. Maske takmanın normale dönmeye izin verdiğine inanırsanız dışarı çıkabilir, insanlarla konuşabilir, alışveriş yapabilir ve toplu taşıma araçlarına binebilirsiniz” dedi.
Edward Russo, maske kullanımıyla ortaya çıkan bu sorunun çözümünün kolay olmayabileceğini söylüyor ve farklı insanların farklı nedenlerle maske kullanarak sosyal mesafe kurallarını çiğneyerek rahat davrandığını belirtiyor. Russo'ya göre bu nedenle farklı insanlara farklı şekillerde müdahale etmek gerekiyor.
Sosyal mesafe kurallarına uymadan, maskeleri uzun süre kullanarak koronavirüse karşı koruma sağlanamayabilir. Bunun için, maske kullanmak hiçbirimizi rahatlatmamalıdır. Aksine her zaman olduğundan daha dikkatli davranarak virüsten korunmaya devam etmeliyiz.
