Son yüzyılda meydana gelen hayvan yok oluşlarının çoğundan insanlar olarak biz sorumluyuz. Yaşam alanlarını yok ediyoruz, ekosistemlerini kirletiyoruz, hayvancılık endüstrisine olan yüksek taleplerimizi sürdürüyoruz ve avlanıyoruz.
Üzücü gerçek ise şu ki, yaşam şeklimizi ve tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmezsek önümüzdeki yıllarda çok daha fazla hayvan aynı kaderi paylaşacak.
Nesli tükenmekte olan hayvanların kaderi bizlere bağlı.
Aşağıda yer verdiğimiz hayvanlar azımsanamayacak derecede tehdit altında ama hiçbir şey imkânsız değil. Birçok insan onları korumak için çalışıyor fakat sadece onların çalışması da yeterli olmuyor.
Bireysel olarak bir şeyler yapmak istiyorsak öncelikle avcılık faaliyetlerini desteklemememiz, hayvanların bedenlerinden yapılan (deri, kürk, fildişi vb.) ürünleri satın almaktan kaçınmamız ve hayvancılık endüstrisine olan fazla taleplerimizi azaltmamız veya tamemen bırakmamız lazım.
Hayvanların neslinin tükenmesine sebep olan en önemli etkenler şu şekilde sıralanıyor:
- Hayvancılık endüstrisinin iklim krizi üzerindeki etkisi (Konuyla ilgili detaylı bilgi için Netflix'teki "Cowspiracy" belgeseline göz atabilirsiniz.)
- Balıkçılık ve plastik atıklar nedeniyle okyanus ve deniz kirliliği
- Avcılık
- Habitat tahribatı
- Hava kirliliği
- Toprak kirliliği
Şimdi ise, torunlarımızın muhtemelen göremeyeceği, nesli tükenmekte olan hayvanların listesine geçelim:
1. Filler
Vahşi doğada yaklaşık 415.000 Afrika fili kaldı ve sayıları hızla düşüyor. Filler için ana tehdit ise avlanma. Yasadışı fildişi ticareti, tüm Afrika'daki fil popülasyonları üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip.
Yaşam alanları, hayvancılık için kullanılan çiftliklerle ve yaratılan şehirlerle işgal edilirken filler de yaşadıkları yerleri kaybediyor. Hâl böyle olunca, insanlarla aynı yerlerde yaşamak ve onlarla barınamamanın sonucunda öldürülüyorlar.
2. Pandalar
Panda, gezegendeki en sevilen hayvanlardan biridir. Onları ne kadar sevsek de farkında olmadan sonlarını biz getiriyoruz. Vahşi doğada sadece 1.800 civarında dev panda kaldı.
Vahşi doğada veya esaret altında panda yetiştirmek ise epey zor. Dişi dev pandalar, yılda yalnızca bir kez yumurtlar ve bir erkek 40 saatlik bir süre içinde yumurtayı döllemezse, fırsat bir sonraki yıla kadar kaçmış olur.
3. Pangolinler
Pullu memeliler olarak da bilinen pangolinler, dünyadaki en çok yasa dışı ticareti yapılan hayvanlardan biridir. Genellikle geleneksel Çin tıbbında kullanılan etleri ve pulları için avlanırlar. Ayrıca, habitat kaybı ve ormansızlaşma tehdidi altındalar.
4. Deniz kaplumbağaları
Deniz kaplumbağalarının neslinin tükenmesine; balıkçılık, kabuklarının yasa dışı ticareti, kirlilik ve kıyı gelişiminin neden olduğu kesintiye uğramış kaplumbağa yetiştiriciliği de dahil olmak üzere bir dizi insan faaliyeti neden olmaktadır.
Balıkçılığın ekosisteme verdiği zarar tahmin ettiğimizden çok daha yüksek. Her yıl milyonlarca deniz canlısı, balıkçı ağlarına takılarak yaşamını kaybediyor ve biyoçeşitlilik her geçen gün daha fazla azalıyor.
Her gün biraz daha artan vejetaryen ve vegan beslenmenin iklim krizi ve çevre üzerindeki olumlu etkisi bilimsel olarak kanıtlandı. Etçil beslenmekten tamamen vazgeçemiyorsak bile azaltarak biz de dünyamız için bir adım atabiliriz.
5. Gergedanlar
Gergedanların kitlesel yok oluşuna yönelik ana tehdit, kaçak avlanma. Geleneksel Çin tıbbında kullanılan boynuzları için öldürülmelerinin yanı sıra dünyanın bazı bölgelerinde gergedan boynuzu altından daha değerli. Bu yasa dışı ticaretin bir sonucu olarak, vahşi doğada sadece yaklaşık 5.500 siyah gergedan kaldı.
6. Arılar
Arılar gezegendeki en önemli hayvanlardan biridir fakat ne yazık ki onların da nesli tehlike altında. Özellikle son yıllarda, tüm dünyada arı popülasyonlarında azımsanamayacak bir düşüş oldu.
Bunun birçok nedeni var ama en önemlisi arıcılıkta kullanılan pestisit ve diğer kimyasallar. Bu maddeler arıları öldürebiliyor veya yiyecek bulmalarını zorlaştırıyor.
7. Kutup ayıları
Vahşi doğada yaklaşık 22.000 kutup ayısı kaldı ve sayıları gitgide azalıyor. Dünyanın sıcaklığı yükseldikçe kutup ayılarının hayatta kalmaları için gerekli olan buzlar eriyor. Böylece yaşam alanlarını kaybediyorlar ve yiyecek bulmakta zorlanıyorlar.
8. Kaplanlar
Habitat kaybı, avlanma ve insanlarla çatışma dahil olmak üzere bir dizi tehdit nedeniyle; vahşi doğada hemen hemen 4.500 kaplan kaldı. İyi haber şu ki, koruma çabaları sonuç vermeye başlıyor ve kaplan popülasyonları yavaş yavaş artıyor.
Bununla birlikte, iklim değişikliği ve habitat kaybı durdurulmadıkça (veya en azından önemli ölçüde yavaşlatılmadıkça), kaplanlar için bu iyi haber uzun sürmeyecek.
9. Yunuslar
Yunuslar gezegendeki en sevilen hayvanlardan biridir. Maalesef, oldukça etik dışı bir şekilde deniz parklarında ve hayvanat bahçelerinde esaret altında tutulmaları yaygındır.
Nesillerinin tükenmesindeki en büyük sebep ise yine balıkçılık. Uluslararası Balina Avcılığı Komisyonu, en iyi ihtimalle, yılda en az 300.000 deniz memelisinin balıkçı ağlarına takılarak öldürüldüğünü tahmin ediyor. Balıkçılığın dünyaya verdiği zararla ilgili Netflix'te bulunan "Seaspiracy" belgeseline göz atabilirsiniz.
10. Aslanlar
Aslan, gezegendeki en ikonik hayvanlardan biridir. Yüzyıllar boyunca, gücün sembolü olarak saygı görmüştür ancak vahşi doğada sadece 23.000 civarında aslan kaldı ve sayıları hızla düşüyor.
Aslanlara yönelik ana tehditlerden biri ise yine habitat kaybı. İnsanlar; onların yaşam alanlarını hayvancılık çiftlikleri ve şehirler için işgal ettikçe, aslanlar doğal yuvalarının çoğunu kaybetti. Bunun yanı sıra; kürkleri, etleri ve vücut parçaları için insanlar tarafından öldürülüyorlar.
11. Çitalar
Vahşi doğada sadece 8.000 civarında çita kaldı. Çitalar için de ana tehdit habitat kaybı. İnsanlar, onların bölgelerine doğru genişledikçe çitalar yaşamak ve avlanmak için ihtiyaç duydukları yerleri kaybettiler.
Ayrıca, avlanma ve yasa dışı yaban hayatı ticareti nedeniyle de tehdit altındalar. Genellikle, giysi ve diğer eşyaları yaparken kullanılan kürkleri için öldürülüyorlar.
12. Maymunlar
Maymunlar, hayvanlar alemindeki en yakın akrabalarımızdan biridir. Orangutanlara yönelik ana tehdit habitat kaybıdır. İnsanlar; palm yağı için ormanları tahrip ettikçe orangutanlar doğal yuvalarının çoğunu kaybetti.
Pek çok maymun da genellikle “spor” adı altındaki cinayet olan avcılık nedeniyle öldürülür, yemek için avlanır veya yakalanıp yasa dışı evcil hayvan ticaretine satılır.
13. Balinalar
Balinalar gezegendeki en büyük hayvanlardan biridir. Ayrıca çok zekilerdir. Ne yazık ki onlar da genellikle etleri ve yağları için avlanırlar. Aynı yunuslarda olduğu gibi; kirlilik, balık ağlarına dolanma ve beslendikleri balık ekosistemlerindeki azalma nedeniyle de tehdit altındalar.
14. Lemurlar
Lemurlar, gezegendeki en çok tehlike altındaki hayvanlardan biridir. 100'den fazla lemur türü vardır ve neredeyse tamamı yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Lemurlar için de ana tehdit habitat kaybıdır. Ek olarak, avlanma ve yasa dışı evcil hayvan ticareti nedeniyle tehdit altındalar.
15. Amur parsı
Amur parsları, vahşi doğada sadece 100 civarında bireyi kalmış, dünyadaki en nadir büyük kedilerden biridir. Habitat kaybı ve av kıtlığı gibi nedenlerden tehlike altındalar.
Ancak, bu büyük kediler için umut var. Yaşam alanlarının yaklaşık %75'i Rusya ve Çin'deki korunan alanlarda bulunuyor ve bu korunan alanların dışındaki uygun habitatlara taşınıyorlar.
Değişim bizim elimizde.
Şimdilik 15 maddeyle sınırlı kaldığımız listeye birçok hayvan daha ekleyebiliriz. Tahrip ettiğimiz dünya ve yalnızca kendi türümüzü düşündüğümüz zihniyetimizi değiştirmeye çalışmadıkça gezegenimiz maalesef her geçen gün, biz de dahil olmak üzere yaşayan her canlı için daha kötü bir hâl alacak. Bu yıkıcı gidişatı değiştirmek ise tamamen bizim elimizde.
Kaynaklar: WWF, The Roundup, Discover Magazine
