Dünyamız, günümüze kadar oldukça fazla felaketleri atlatmış. Her ne kadar şu an karşılaşmasak bile geçmişe baktığımızda dünya tarihine geçen meteor çarpmaları ile karşı karşıya kalmışız ve kimi zaman ucuz yırtmışız diyebiliriz. Aslında biz görmesek bile, bilim insanlarına göre dünyamıza her gün binlerce gök taşı parçası düşüyor. Ama bu parçalar oldukça küçük olduğu için, atmosferi geçer geçmez toz haline dönüşüyorlar. Ama elbette, her gök taşı için böyle bir durum olmuyor.
En büyük gök taşı çarpmaları, dünya tarihinde oldukça önemli bir yer edinmiş olup, çoğu gök taşının gizemi hala çözülememiş durumda. Bu göktaşlarının arasında öyleleri var ki, düştüğü alanda tam 300 kilometre büyüklüğünde devasa bir krater oluşturmayı başarmış. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan, dünya tarihine geçen meteor çarpmaları ve en büyük kraterler listemize geçelim.
Dünya’da kaydedilmiş en büyük gök taşı çarpmaları:
Saatte 45 bin kilometre hız: Barringer Krateri
- Tarih: 50 bin yıl önce
- Çap: 1.1 kilometre
- Konum: Kuzey Çölü
Bundan tam 50 bin yıl önce, Kuzey Çölü’ne 50 metre boyunca bir gök taşı düştü. Büyük Kanyon, bunun sonucunda tam 1.186 metre çapında ve 180 metre derinliğinde bir darbe aldı. Yapılan araştırmalara göre, gök taşının böyle bir darbe vurabilmesi için saatte 45 bin kilometreden daha yüksek bir hızda düşüyor olması gerek. Öyle ki, Kuzey Çölü’nde yaşanan bu patlamanın günü Hiroşima’da yapılan atom bombasının gücünden 150 kat daha fazlaydı.
Bir ruhu olduğuna inanılan krater: Bosumtwi Gölü
- Tarih: 1.1 milyon yıl önce
- Çap: 10 kilometre
- Konum: Gana
Afrika kıtasının batısında bulunan Gana’nın güneydoğusunda bulunan Bosumtwi Gölü, oldukça eşsiz bir görünüme sahip nadir göllerden bir tanesi. Bundan tam bir milyon yılı geçkin bir süre önce, Bosumtvi’ye düşen bir gök taşı sonrasında, burada bir rezervuar oluşmuştur. Bu gök taşı, 10 kilometrelik bir çap oluşturarak oldukça büyük Bosumtwi Gölünün meydana gelmesini sağlamıştır. Gana’nın yerli Ashanti kabilesi, gölün ruhuna ibadet eden kabilelerden bir tanesi. Bu kabile, Bosumtvi’nin suyunu kirletmemek ve tanrı Bosumtvi’yi kızdırmamak için sulara herhangi bir metal nesne ile dokundurtmazlar.
Oval ve bir adaya sahip göl: Mistastin Gölü
- Tarih: 36 milyon yıl önce
- Çap: 28 kilometre
- Konum: Kanada
Mistastin, Kanada’da bulunan Labrador yakınlarındaki bir göl olmakla birlikte yaklaşık 36 milyon yaşında. Düşen gök taşı sonrasında 28 kilometrelik bir alana sahip olan bu göl, gök taşı çarpması sonucu oldukça geniş ve kavisli bir kratere sahip. Gölün tam ortasında ise, kayanın yükselmesi sonucunda oluşan küçük bir ada bulunuyor.
22.000 mega tonluk bir TNT ile aynı enerjiye sahip: Gosses Bluff Krateri
- Tarih: 142 milyon yıl önce
- Çap: 22-24 kilometre arası
- Konum: Avustralya
Dünya’ya 40 bin kilometre hızla çarpan bir gök taşı sayesinde, bir Avustralya kıtasında 22-24 kilometre arası çapında bir boşluk oluşmuş. Bu gök cisminin ortaya çıkardığı Gosses Bluff kraterinin derinliği ortalama 5-6 kilometre derinliğinde. Gök cismi, günümüzden yaklaşık 142 milyon yıl önce Avusturya’nın kıtasına düşmüş olup, çarpmanın gücü o kadar yüksek ki, 22.000 mega tonluk bir TNT ile eşit enerjiye sahip.
İkiye bölünüp, iki krater birden oluşturmuş: Saf Su Gölleri
- Tarih: 290 milyon yıl önce
- Çap: 16-36 kilometre
- Konum: Kanada
Kanada’da bulunan Hudson Körfezi’nin doğusunda iki göl bulunuyor. Bu göller, bundan tam 290 milyon yıl önce atmosferimize giren bir gök taşının ikiye bölünmesi sonucunda iki farklı bölgeye düşmesi ile birlikte oluşmuştur. Atmosfere girdikten sonra ikiye bölünen gök taşı, birbirlerine yakın mesafede iki adet krater meydana getirmiş. Bu kraterlerden bir tanesi 16 kilometrelik bir çapa sahip olurken, diğeri ise 36 kilometrelik bir çapa sahip.
Radyasyon hastalıkları meydana getirdi: Tunguska Gök taşı
- Tarih: 114 yıl önce
- Çap: 5-24 kilometre
- Konum: Sibirya
1908 yılında, günümüzde hala gizemi çözülemeyen bir patlama meydana geldi. Tunguska köyünün yakınına düşen bir gök taşı, Tayga’nın 2.000 kilometrekareden daha fazla bir alanını yerle bir etmeyi başardı. Hatta, patlamanın dalgası İngiltere’ye kadar ulaştı ve patlama esnasında meydana gelen radyasyon sayesinde alana yakın olan bazı insanlarda radyasyon hastalığına rastlandı.
100 kilometreden daha büyük Manikugan krateri: Quebec Gölü Gözü
- Tarih: 215 milyon yıl önce
- Çap: 100 kilometre
- Konum: Kanada
1908 yılından sonra, 212 milyon yıl daha ileriye gidelim. 215 milyon yıl önce Kanada’ya düşen bir gök taşı, düştüğü alanda neredeyse 100 kilometreden daha büyük bir krater bıraktı. Gök taşının bıraktığı kratere Manikugan adı verildi ve günümüzde Kanada’daki en büyük rezervuara ev sahipliği yapmaya devam ediyor. Bu gölün oluşmasını sağlayan gök taşı, 5 kilometrelik bir çapa sahipti.
65 kilometre uzunluğa sahip: Sudbury Krateri
- Tarih: 1849 milyon yıl önce
- Çap: 130 kilometre
- Konum: Kanada
Tarihte meydana gelen en büyük krater oluşumlarına, siz de fark edeceksiniz ki Kanada ev sahipliği yapıyor. Sanki Dünya’ya düşen gök taşları, özel olarak Kanada’yı hedefliyormuşcasına sürekli benzer noktalara gök taşı düşmüştür. Bundan 2 milyar yıla yakın bir süre önce, Kanada’da efsanevi boyutlara sahip bir krater oluştu. 25 kilometre genişliğinde, 65 kilometre uzunluğunda ve 14 kilometre derinliğinde olan Sudbury krateri, düşen gök taşı sonucu büyük bir ilgi topladı. Kanada’da bulunan madencilik şirketleri, kratere düşen gök taşını kazdılar. Krater üzerinden çıkan element, toplam dünya üretiminin neredeyse yüzde 10’luk bir bölümünü oluşturuyordu.
Tsunami ve iklim değişikliklerine yol açtı: Chicxulub Krateri
- Tarih: 66 milyon yıl önce
- Çap: 150 kilometre
- Konum: Meksika
Bundan 66 milyon yıl önce Meksika’nın Yucatan Yarımadası’na düşen bir gök taşı, düşmesiyle birlikte Meksika üzerinde oldukça büyük bir iz bırakmıştır. Bu gök taşı sonrasında Chicxulub Krateri ortaya çıktı ve bu krater ancak 1978 yılında kullanıma açıldı. Dünyamıza 65 milyon yıl önce düşen bu asteroit, o kadar güçlü bir patlamaya yol açtı ki bir tsunaminin oluşmasını sağladı ve bir dizi iklim değişikliklerine de yol açtı. Bununla birlikte, Dünya geneli tektonik ve volkanik aktiviteleri de kışkırtmış olddu. 150 kilometrelik çap boyutuna sahip Yucatan gök taşından hemen sonra dinazorların neslinin tükendiği de söyleniyor.
300 kilometrelik efsanevi krater: Vredefort Krateri
- Tarih: 2023 milyon yıl önce
- Çap: 160-300 kilometre arası
- Konum: Güney Afrika
Gelelim Dünya genelindeki en büyük gök taşı vakasına. Güney Afrika’da bulunan Vredefort Krateri, 160 ile 300 kilometre arasında değişen bir çapa sahip. Devasa büyüklükteki bu krater o kadar büyük ki, içine kocaman bir şehir sığıyor.
Vredefort Krateri’ni oluşturan devasa gök taşı bundan 2 milyar yıl önce Dünya’ya çarptı. Ama Dünya’nın biyosferi, yalnızca bebeklik döneminde olması nedeniyle Dünya büyük bir hasar almadı. Ama elbette bu gök taşı gezegenin astronomik özelliklerini büyük oranda etkiledi ve iklim haritasında küresel değişikliklere neden oldu.
Sizler için dünya tarihine geçmiş en büyük gök taşı çarpmaları ve en büyük kraterleri bir araya getirdik. Listemize genel olarak baktığımızda, en büyük krater bu zamana kadar Güney Afrika’da oluşmuş ve milyonlarca yıl önce düşen gök taşlarının çoğu Kanada’yı hedef almış gibi görünüyor. Dünyamıza yakın zamanda bu kadar güçlü gök taşı düşmedi. Elbette, insan nüfusu bu kadar artmışken bu tarz gök taşlarının düşmesini asla istemeyiz. Listedeki kraterlerden hangisi daha çok dikkatinizi çekti? Bizimle paylaşmayı unutmayın.
