Kimileri için bir tutku meselesi haline gelmiş olan motosikletler, pek çoğumuzun daha aşina olduğu otomobillerden oldukça farklı yapılara sahipler. Örneğin otomobillerde gaz, fren ve debriyajı ayak ile kontrol ederken, motosikletlerde ise el ile kontrol ediyoruz. Vites değişimi ise otomobillerde el ile yapılırken, motosikletlerde ayak ile yapılıyor.
Peki bunun nedeni tam olarak ne? Otomobillerdeki sistem oldukça kullanışlıyken motosikletlerde neden tersine bir yöntem belirleniyor?
Sürücünün rahat ve dengeli bir sürüş yapması için bu yöntem tercih ediliyor.
Günümüz motosikletleri, tıpkı otomobiller gibi manuel, yarı otomatik veya otomatik vites (daha çok elektrikli scooter gibi modeller) seçeneklerine sahipler. Bunların en yaygın olanları ise manuel vites motosikletler.
Mühendisler, en iyi konforu ve sürüş güvenliğini sunabilmek için debriyaj ile gaz pedalını gidona, vitesi ise alt kısımdaki bir alana koymuşlardır. Sürücüler bu sayede rahatlıkla ve güvenle vites değişimi yapabilirler.
Bir motosiklette nasıl vites değiştirilir?
Bir motosiklette vites değiştirmek için üç uzvunuzun eş zamanlı olarak kullanılması gerekir. Bu uzuvlar sırasıyla sol el, sol ayak ve sağ eldir. Gidonun sol tarafında debriyaj bulunur. Önce buna basan sürücü, daha sonra da sol ayak tarafında bulunan vites kolunu hareket ettirir. Sağ elinin altındaki gaz pedalı ise motorun hızlanmasını sağlar.
İşte bu eş zamanlı hareket için en rahat yerleşim, gaz ile debriyajın ellerle kontrol edildiği, vites kolunun ise ayakla yönetildiği pozisyondur. Bu sayede sürücüler kırmızı ışıkta beklerken her iki ayağını da kullanarak motosikletin dengesini sağlayabilirler.
Eski motosikletlerde ise daha ilkel yapılar mevcuttu. Özellikle de Harley Davidson motosiklet kullanmak pek çok kişi için zulümdü.
Harley Davidson, garip bir tasarım oluşturdu. Mühendisler, tıpkı arabalardaki gibi vites topuzu tasarladılar ve bunu da yakıt deposunun sol tarafına yerleştirdiler. Sol ayak ise debriyaj için kullanılacaktı. Üstelik debriyaj, bırakıldığı zaman öylece kalıyordu.
Sürücü, bu özellik sayesinde ayağını anlık olarak kullanıp boşa çıkarabilirdi. Bu güvenliydi. Zira çalışır durumdaki hareketsiz bir motosiklet, sol ve sağ ayak yardımı ile dengede tutulabilirdi.
Ancak modifiye tutkunu sürücüler bu sistemi özelleştirip, intihar debriyajı olarak anılan bir sistem icat edeceklerdi...
*Yakıt deposuna bağlı bir vites topuzunu görüyorsunuz. Gidon ile arasındaki mesafe kısa ve pek de kullanışlı görünmüyor.
Motor sahipleri olaya dahil olunca işler değişti: "İntihar debriyajı" fabrika tarafından değil, sürücüler tarafından icat edilmişti!
Ayakla kontrol edilen debriyaj ve vites topuzları, kimi zaman arızalar kimi zaman ise modifiye çalışmaları nedeniyle değiştirildi. Özellikle de motosikletlerini yarışmak için elden geçiren sürücüler, fabrika çıkış sisteminin neredeyse yarısını söktüler.
Yakıt deposuna bağlı vites topuzu, doğrudan şanzımanın üzerine bağlanmıştı. Ayrıca bırakıldığı gibi kalan debriyaj sistemi de tarih olmuş, yaylı debriyaja geçilmişti.
Modifiye bir kez başladı mı kolay kolay duran bir çalışma değildi. Chopper olarak da bilinen alçak yapılı motosikletlerin ünlenmesi, motosiklet sahiplerini bu alana yönlendirmişti. En güzelini yapmak isteyen modifiye tutkunları, gidon mesafesini uzatmaya başladılar. Bu kez de kavis artmış, teker uzaklaşmış ve fabrikadan çıkan motosikletlerin ön fren kabloları için yeterli mesafe kalmamıştı.
Ne oldu biliyor musunuz? Modifiye tutkusu, ön frenden vazgeçilmesine neden oldu. Modifiye edilmiş chopper'ların neredeyse hiçbirinde ön fren yoktu.
Demiştik ki modifiye edilen motosikletlerde vites değiştirmek için sol ayakla debriyaja basılı tutmak, sol el ile vites topuzunu kullanmak, sağ el ile de gaz vermek gerekecekti. İşte bu durumun ön freni olmayan chopper'lar ile birleşmesi, intihar debriyajı sistemini ortaya çıkartmış oldu.
Sürücü, böyle bir kurulumda sadece sağ bacağını boşa çıkarabilecek, motosikletin tüm dengesini bu uzuvla sağlamaya çalışacaktı ki bu olağanüstü zorluktaydı.
Bunun heyecanlı olduğunu düşünmüş olabilirsiniz ancak dik bir bayırda durmak zorunda kaldığınızı düşünün. Veya dümdüz yolda giderken önünüze aniden bir canlı çıktığını varsayın. Durmak ve dengede kalmak bu tür olasılıklarda ciddi anlamda zorlaşacağından, kendi sonunuz için zemin hazırlamış olacaksınız.
İntihar debriyajı, bugün özellikle de chopper motosikletlerde hala yaygın. Ancak markaların neredeyse tamamı, artık çok daha güvenli olan geleneksel, el debriyaj sistemini kullanıyorlar.
