Akıllı telefon bataryaları, aslında cebimizde taşıdığımız hatta çoğu zaman geceleri yastık altına sıkıştırdığımız birer bomba gibi. Elektrik enerjisini depolayan ve belirli süreler boyunca cihalarımızı kullanan bataryalar, her geçen yıl daha da büyüyor. Elbette daha verimli hale geliyorlar ancak akıllı telefonların enerji ihtiyacı da gün geçtikçe arttığı için verimliliği yeni teknolojilere harcıyoruz. Bataryalara ilişkin inovasyonların sayısı her geçen gün artsa da maalesef çözülemeyen bir sorun var: Her an patlamaya müsait olmaları.
Peki bataryalar neden patlar, onları bu kadar riskli kılan ya da patlama ihtimalini artıran şeyler neler? Bugün hep birlikte, akıllı telefonlarımızda yaygın olarak bulunan lityum-iyon bataryaların neden patladıklarına yakından bakıyoruz. Bu merak bizi, yanımızdan hiç ayırmadığımız telefonların içerisindeki kimyasal sırlara götürecek.
Akıllı telefon bataryaları neden patlar?
Üretim süreci kaynaklı hatalar:
Lityum iyon kısaca Li-ion bataryalar, aralarında yanıcı ve organik çözücü bir madde özelliğine sahip elektrolit tabakası bulunan iki elektrot içerir. Normal şartlarda bu iki elektrotun aralarındaki tabaka sayesinde birbirlerine değmemeleri gerekir, böylece bir sorun ortaya çıkmaz. Ancak yıllar önce Samsung Galaxy Note 7 örneğinde olduğu gibi küçük bir üretim hatası nedeniyle bu tabaka iki elektrotu ayıramayabilir.
Galaxy Note 7'de yaşananlar her telefonun başına gelebilir. Çünkü Note 7'lerde tabaka ezilmesi sonucu birbirine değen elektrotlar nedeniyle bataryaların içinde kısa devre meydana geliyor, hızla artanısı yüzünden pil içinde bulunan kimyasal maddelerin reaksiyonu hızlanıyor, bir süre sonra şişip patlayamaya neden oluyordu. Samsung daha sonraki modellerinde bu sorunu ortadan kaldırdı. Ancak bataryaya baskı yapılan herhangi bir telefon, üretiminde sorun yaşanmasa bile patlamaya daha müsait bir hale getiriyor.
Tasarım süreci kaynaklı hatalar:
İstiyoruz ki tüm mobil cihazlarımız küçük olsun, ince olsun ama içinde her türlü teknoloji olsun, bataryalar bitmek bilmesin. Kullanıcı istekleri doğrultusunda tasarımcılar ellerinden geleni yapıyorlar, ancak bazen bu talepleri karşılayacak akıllı telefonlrda batarya ısısını dengeleyecek havalandırma boşluğu yeterli gelmiyor, pil ısınıyor ve patlama kaçınılmaz oluyor. Bu durum, genelde tasarımın çok da önemsenmediği replika telefonlarda daha sık yaşanıyor.
Aslında bir pil ne kadar küçük ve ne kadar yüksek enerji kapasitesine sahip olursa, o kadar tehlikeli oluyor. Eski telefon bataryaları oldukça kalın ve çok da fazla kapasiteye sahip değillerdi ve kalın olmaları onları koruyordu. Günümüzde ise korumadan yoksun, içi güç dolu incecik bataryalar patlama hazır bir şekilde cebimizde geziyorlar. Yine de üreticiler, bu konuda yeterli önlemleri alıyorlar.
Kullanıcı kaynaklı hatalar:
Elbette bazen telefon bataryaları neden patlar sorusunun yanıtını kullanıcıda aramak gerekiyor. En basit şekilde bir örnek vermek gerekirse; telefonunuzu aşırı şarj ederseniz ya da 0 derecenin altında şarj ederseniz lityum metalı negatif elektrot üzerinde birikir, ısınır ve sonunda kaçılmaz bir şekilde patlar. Aşırı şarj etme durumunda yaşanan sorunlar yazılımsal olarak çoğu üretici tarafından çözüldü. Ancak yine replika telefonlarda bu tarz yazılım destekleri sunulmadığı için riskin geçerli olduğunu söyleyebiliriz.
Uzun süreli kullanımlar da telefon bataryaları üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Belirli aralıklarla teknik servisine cihazı göstererek bataryada bir sorun olup olmadığından emin olabilirsiniz. Çünkü sorunlu batarya şişer ve artık telefonların arka kapağı açılmadığı için bunu göremezsiniz. Orijinal yerine daha ucuz olsun diye ikinci el ya da sahte batarya kullanmak da patlamalara neden olacaktır.
Şarj cihazı kaynaklı hatalar:
Artık kafamızı nereye çevirsek ya USB kablosu ya da şarj cihazı görüyoruz. Üstelik fiyatları, orijinallerine göre oldukça ucuz. Neden ucuz? Çünkü bir şarj cihazında olması gereken akım kontrolleri, yalıtım kontrolleri yapılmamış ve yasal yükümlülüklerin hiçbiri yerine getirilmemiş oluyor.
Tüm lityum iyon pillerin belirli bir enerji saklama kapasitesi ve belirli bir şarj olma süresi vardır. Akım gücünün ne olduğu belli olmayan bir şarj cihazı bataryaya zarar verecektir. Aynı şekilde hızlı şarj özelliğine sahip olmayan bir cihazı yüksek akımlı bir hızlı şarj adaptörüne bağladığınız zaman da mutlaka zararı olacaktır.
Maliyet kaynaklı hatalar:
Akıllı telefon bataryaları neden patlar sorusunun belki de en temel yanıtı maliyettir. Kullanıcı daha ucuz bir şarj cihazı kullanıyor ve batarya hasar görüyor. Üretici firma belki birkaç cent kar edeceği bir malzemeden tasarruf etmeye çalışıyor ve ortaya üretim kaynaklı bir hata ile patlayan bataryalar çıkıyor.
Fiyatı, piyasa fiyatlarının altında olan ve içinde lityon iyon pil bulunan cihazlara güvenmeden önce bir kez daha düşünmelisiniz. Maliyeti azaltmak için olmadık işlemler ve malzeme kısıtlamaları yapılabiliyor. Siz de üretici firma gibi birkaç kuruş kar edeceğim diye kendinizi böyle bir riske atmayın.
Sizin için akıllı telefon bataryaları neden patlar sorusunu yanıtladık ve bir kullanıcı olarak dikkat etmeniz gereken noktaları anlattık. Samsung örneği bu konunun bir istisnası olsa da, genel olarak büyük üretici firmaların konu ile ilgili hassas davrandıkları ve yasal yükümlülükleri yerine getirdikleri biliniyor.
