Yapay Zekâ, Astronom da Oldu: Tarihte İlk Kez Bir Süpernova, İnsan Desteği Olmadan, Yapay Zekâ Destekli Bir Sistem Tarafından Keşfedildi

Gök bilimcilerin uzun gözlem ve araştırma süreçleri sonrası gerçekleştirdikleri süpernova keşfi, artık tamamen insansız olarak yapılabiliyor. Ekip tarafından gelliştirilen yeni sistem, gökyüzünde süpernova keşfini insan desteğine ihtiyaç duymadan yapıyor, sonuçları analiz ediyor ve verileri paylaşıyor.

BTSbot isimli bu yeni sistem, 16 binden fazla kaynaktan elde edilen bir milyondan fazla görüntü kullanılarak eğitildi. Ardından test edilen ve elde ettiği veriler doğrulanan BTSbot, artık gök bilimciler tarafından aktif şekilde kullanılacak.

Yapay zekânın ilk süpernovası: SN2023tyk

BTSbot, Kaliforniya'da bulunan ve her iki günde bir kuzey gökyüzünü tarayan robotik bir kamera olan Zwicky Transient Facility'den (ZTF) alınan verilerde SN2023tyk adlı yeni keşfedilen süpernovayı tespit etti.

ZTF, 3 Ekim'de gece gökyüzündeki kozmik patlamayı görüntüledi ve BTSbot verileri gerçek zamanlı olarak incelemeye başladıç. Ardından 5 Ekim'de ZTF'nin verilerindeki süpernovayı buldu. Diğer robotik cihazlarla iletişim kurduktan sonra BTSbot keşfi doğrulayabildi ve olayı bir Tip Ia süpernova olarak değerlendiren rapor, 7 Ekim'de paylaşıldı.

Eğer BTSbot olmasaydı, ZTF'den gelen verilerde yer alan kozmik patlama bildirimi gök bilimciler tarafından incelenecek, ardından kontrolleri sağlanacak ve veriler analiz edilerek bir sonuca varılacak; sınıflandırma da yapıldıktan sonra rapor yine bilim insanlarınca hazırlanıp paylaşılacaktı. BTSbot, günler alan bu süreci tek başına halletmeyi başardı.

Bilim insanlarına binlerce saat kazandıracak;

Geçtiğimiz altı yılda bilim insanları 2.200 saatten fazla süreyi yalnızca süpernova adaylarını görsel olarak tespit etmek ve sınıflandırmak için harcadı. Ancak araştırmalar bununla sınırlı değil, esas bu bulguların kaynaklarını araştırmak, yıldızların yaşam döngülerini ve süpernovaların yarattığı karbon, demir ve altın gibi elementlerin kökenini araştırmak gibi daha detaylı çalışmalar da yürütülmesi gerekiyor.

BTSboy'un keşif sürecini hızlandırması ve insanları süreçten çıkarması, kalan vaktin araştırmaların bu bahsi geçen yönlerine ayırılabilmesini sağlayacak.