Günümüzden milyarlarca yıl önce uydumuz Ay’ın karanlık yüzüne kocaman bir delik oluşturacak bir şey çarptı. Bu kocaman delik tam 2.500 kilometre çapa ve 13 kilometre derinliğe sahip. Bunun yanı sıra delik, ‘South Pole-Aitken basin (Güney Kutbu-Aitken havzası)’ olarak adlandırılmış. Bu krater Ay’da bulunan kraterlerin en eskisi ve en derini, ayrıca Güneş Sistemi’nde bulunan kraterlerin en büyüklerinden biri.
Krater keşfedildiğinden bu yana bir meteorla kafa kafaya çarpışmanın sonucu olarak görüldü. Böylesine bir çarpışma, Ay’ın kabuğunu yararak resmen içini parçalayabilecek kadar şiddetli bir çarpışma olmalıydı. Bahsedilen görüş bu yılın başında Çin’in Yutu-2 aracının kraterin tabanına inmesiyle ve Ay’ın mantosunun mineralleriyle karşılaşmasıyla daha da inanılır oldu.
19 Ağustos’ta Geophysical Research Letters dergisinde yayınlanan yazı, bu görüşü çürütür nitelikte. Havzanın 6 farklı noktasından elde edilen mineralleri analiz eden araştırma ekibi, kraterin yüzeyinde herhangi bir manto izinin olmadığını söyledi. Buna göre Ay’a çarpan cisim Ay’ın mantosunu yüzeye çıkarabilecek kadar güçlü etkiye sahip değildi. Tabii bunun sonucunda da araştırmacıların kafasında bir soru oluştu: Bu krateri bir meteor çarpışması oluşturmadıysa ne oluşturdu?
Araştırmacılar bu sorunun cevabı sayılabilecek bir spekülasyon ortaya atmadı. Daha önce yapılan bir araştırmada krateri oluşturan şeyin uzaydan gelen bir kaya olduğu belirtiliyordu. 2012 yılında Science dergisinde yayınlanan bir araştırmaysa diğer meteorlara nazaran daha yavaş hızda seyreden bir meteorun 30 derecelik bir açıyla Ay’ın arka yüzüne çarpmış olabileceğini öne sürüyor. Böyle bir çarpışma Ay’ın mantosunu dış yüzeyine çıkaramayacağından en mantıklı sebep bu gibi duruyor. Yine de kraterin suçlusu hâlâ belirlenebilmiş değil.
