İlk insan topluluklarından itibaren bayramlar her çağa ve kültüre tanıklık etti. Var olduğu toplumda birlik ve beraberliği, toplumsal dayanışmayı arttırdı. İslamiyet'in kabulüyle birlikte de Türkler kutladıkları bayramlara iki yeni bayramı daha eklemiş oldu: Ramazan ve Kurban
Eskiden Ramazan ve Kurban bayramlarınnda eşler arasında hangi tarafın ailesinin daha önce ziyaret edileceği ile ilgili tartışmalar yaşanırdı. Zaman içerisinde bayram anlayışı değişince tartışmaların yönü de değişti. Tartışmaların yeni odağı, artık gidilecek tatil beldeleri ve kalınacak oteller oldu.
Eski bayramlar nasıldı?
Bayramlar için günler öncesinden hazırlık yapılır, her yer temizlenirdi. Genç kızlar bayram için ellerine kına yakardı, yeni bayramlıklar alınırdı, kabristan ziyaretleri yapılırdı. Aileler bir araya toplanır, küsler barışırdı. Eller öpülür, çocuklar şeker toplardı. Tam bir düğün havası içerisinde geçerdi bayramlar.
Yeni bayramlar nasıl?
Bayramlar için hazırlık hala var ama gidilecek tatil beldesi ve kalınacak oteller için. Rezervasyonlar aylar öncesinden ayarlanıyor. Bayram kutlamaları ise gidilen otelden yapılan telefon aramalarıyla gerçekleştiriliyor.
Peki bu keskin değişimin olası psikolojik ve sosyolojik nedenleri ne olabilir?
Büyük ailelerin parçalanması
Hizmet ve sanayi sektörlerinin gelişmesi sonucunda tarımda makineleşme arttı. Bu da tarım sektöründe çalışan kişi sayısını azalttı. İşsiz kalan insanlar iş bulma olanağının nispeten daha iyi olduğu şehirlere göç ettiler (TÜİK verilerine göre Türkiye nüfusunun %90'ı kentlerde yaşıyor).
Hizmet ve sanayi sektörlerinde çalışan bu bireyler, yılın 12 ayı çalıştıklarından dolayı belli aralıklarla dinlenme ihtiyacı hissediyorlar. Bu ihtiyacı da resmi tatil olan bayram günlerini değerlendirerek gidermek istiyorlar. Dolayısıyla bu grup için bayramlar önemini kaybetmedi, sadece öncelikleri değişti diyebiliriz.
Dindarlığın azalması
Bir anket şirketi olan KONDA'nın yaptığı anket çalışmalarına göre Türkiye'de kendini dindar olarak tanımlamayan kişi sayısı son 10 yılda 3 katına çıktı. Ramazan ve Kurban bayramları, yalnızca dini inancı İslam olan bireyler için önemlidir. Dolayısıyla bu grup içerisindeki bireylerin resmi tatil günlerini sahil beldelerinde geçirmek istemesi anlaşılır bir durum.
Bireyselleşme ve geleneksel olana sırtını dönme
Bireyselleşen kültürlerde birey için en önemli kişi, kendisi ve kendisinin istekleridir. Toplumsal normlar ve değerler bu tür kişiler için önemini yitirmiştir. Dolayısıyla bayramı bir telefonla kutlayıp bulunduğu tatil beldesinin keyfini çıkarmak onu, onun için sıkıcı ve monoton olan bayram havasından daha çok mutlu edecektir.
Not: Bu liste bizim bayramlarda aile ziyaretleri yerine tatil beldelerinin tercih edilmesinin olası nedenlerine dair yaptığımız listeydi. Siz de yorumlarınızla katkıda bulunup listeyi genişletebilirsiniz.
