Böcek türlerinin geçmişine dair çalışmaların merkezini de böcek fosilleri oluşturuyor. Böcek fosilleri, böceklerin dünyada ne kadardır var olduğunu göstermekle beraber böceklerin geçirdiği evrim hakkında da önemli bilgilerin açığa çıkarılmasını sağlıyor.
Texas Üniversitesi’nden araştırmacıların İskoçya’da bulunan bir kırkayak atası böcek türünün fosili üzerinde yaptığı çalışma, böceklerin geçmişi hakkında iddialı bilgilerin ortaya çıkmasını sağladı. Bilim insanları, inceledikleri böcek fosilinin bulunan en eski böcek fosili olduğunu öne sürüyorlar.
1899 yılında bulunan fosilin yaşı ancak tespit edilebildi
Araştırmacıların üzerinde çalışma yaptıkları fosil, Kampecaris obanensis adı verilen soyu tükenmiş bir kırkayak türüne ait. Böceğe ait fosil aslında 1899 yılında bulundu. Ancak fosilin yaşı bugüne kadar ortaya çıkarılmamıştı.
Texas Üniversitesi’nden araştırmacılar, Kampecaris obanensis fosilinin yaşını belirlemek için fosilde bulunan zirkon minerallerinde radyometrik tarihleme yöntemini kullandılar. Zirkon mineralleri, son derece dayanıklı mineraller olarak biliniyor. Zirkonun bu dayanıklılığı, jeolojik olaylarla yapısının bozulmamasına neden oluyor. Minerallerin yapısının bozulmaması, fosil çalışmaları için bu minerallerin ciddi bir zaman kapsülüne dönüşmesini sağlıyor.
Fosil üzerinde çalışma yapan araştırmacılar da zirkonun bu özelliğinden yola çıkarak, İskoçya’da bulunan üç fosil bölgesindeki fosillerde zirkon örneklerini incelediler. Yapılan tarihlendirme çalışmasında Kampecaris fosilinin 425 milyon yıl önceden kaldığı belirlendi. Diğer fosil bölgelerinden olan Ludlow’dan gelen fosiller 420 milyon, Cowie’den gelen fosil örnekleri ise 414 milyon yaşında olduğu belirlendi.
Bilim insanları, ortaya çıkardıklarını bulgunun böceklerin evrimi hakkında bazı ilginç soruları da ortaya çıkardığını söylüyorlar. Daha önce yapılan çalışmalarda incelenen fosiller, böceklerin 407 milyon yıl önce dünyada yaygın olarak bulunduğunu ve büyük böceklerin 385 milyon yıl önce ormanlarda geliştiğini gösteriyordu. Ancak yapılan yeni tarihlendirme çalışması böceklerin 40 milyon gibi evrim için kısa bir sürede hızlı bir evrim geçirdiğini gösteriyor.
Başka bir yöntem, kırkayakların geçmişinin çok daha eski olduğunu gösteriyor
Çalışmayı gerçekleştiren bilim insanları, üzerinde çalıştıkları Kampecaris fosilinin bilinen en eski böcek fosili olduğunu söylüyorlar. Ancak bilim insanlarının hipotezi, moleküler saat tarihlemesi olarak bilinen başka bir yöntemin sonuçlarıyla çatışıyor görünüyor.
DNA mutasyonlarının oranının izlenmesine dayanan moleküler saat tarihlemesi yöntemi, türlerin ne zaman ortaya çıktığının tahmin edilmesini sağlıyor. Moleküler saat tarihlemesi yöntemine göre kırkayaklar yaklaşık 500 milyon yaşında. Yani kırkayaklar Texas Üniversitesi’nden araştırmacıların bulduğundan yaklaşık 75 milyon yıl daha yaşlı olabilirler.
Çalışmayı gerçekleştiren bilim insanları, bulgularının tabii ki tartışılmaz olmadığını söylemiyorlar. Araştırmacılar, hipotezlerinin gelecekteki başka çalışmalarla test edilebileceğini söylüyor. Bu nedenle gelecekte yapılacak çalışmalar, böceklerin geçmişine ışık tutmakla beraber Texas Üniversitesi’nden bilim insanlarının çalışmasının da test edilmesini sağlayacaktır.
