Özellikle deprem kuşağında yer alan Türkiye gibi ülkelerde deprem, hayatımızın kaçınılmaz bir gerçeği durumunda. Depremlerin ne zaman olacağını önceden tahmin edemiyor olsak da fay hatlarının hareketliliği ve durumu, gelecek depremler hakkında ipuçları verebiliyor. Bize düşen en büyük görevse depremlere hazırlıklı olmak.
Günümüzde pek çok gelişmiş ülke, yapıların depremde yıkılmalarını engellemek için sismik izolasyon sistemini benimsiyor. Fakat bu sistemlerin yapılara eklenmesi bir hayli pahalıya patlıyor. Öyle ki yalnızca bu sistemin yapıya eklenmesi, yapının maliyetini %20 oranında artırabiliyor. Geçtiğimiz günlerdeyse bu pahalı sistemlere alternatif olabilecek yeni bir sismik izolasyon yöntemi ortaya atıldı.
Bina ve zemin arasına toplar yerleştirilebilir
İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nde görev yapan deprem mühendisi Michalis Vassiliou ve ekibi, binaların deprem sırasında sallanmasını azaltan bir sismik izolasyon yöntemi geliştirdi. Bu yöntem kapsamında bina, küre veya silindirden oluşan bir tabakayla zeminden ayrılıyor. Sallanmalara yuvarlanarak tepki veren küre ve silindirler, sarsıntıyı hafif bir sallanma hareketine dönüştürüyor ve bu sallanmayı daha da azaltmak için sürtünme kuvvetinden faydalanıyor.
Bahsi geçen bu yöntem, aslında bundan 5.000 yıl önce inşa edilen Peru piramitlerinde kullanılmıştı. Çalışmadaki araştırmacılar, bu sistemi daha modern yapmak üzere yaptıkları çalışmada artık geri dönüştürülmüş yüzlerce tenis topuna çimento benzeri karışım enjekte ettiler. İki beton levha arasına sıkıştırılmış dört dolgulu tenis topundan oluşan bir prototip yapan araştırmacılar, top başına 8 kilonewton kuvvetin desteklendiğini keşfettiler. Bu değer, tek katlı evlerde izolasyon sistemlerinin sunduğu destekten iki kat daha fazla.
Araştırmada yer almayan Kaliforniya Üniversitesi’nden mühendis Jian Zhang, yeni yönteme dair yaptığı açıklamada çalışmanın değerli olduğunu belirtti. Sonraki adımların daha büyük prototipler oluşturulması olduğunu ifade eden Zhang, bu tür sistemlerin sıradan inşaat izolasyonunda da kullanılabileceğini belirtti. Araştırmanın başındaki Vassiliou da sistemi sahada test etmek için fon aldığını açıkladı.
