Türkiye'de internet kafelerin ilk açıldığı zamanlarda internet kafe ile PlayStation cafe ayrımı yoktu. Bir dükkanda 6 tane bilgisayar, 4 tane PS (düz PS, yanında sayı falan olmayan) bulunabiliyordu. O dönemlerde bir oyun konsolunun başına oturduğunuzda size "FIFA mı, Japon futbolu mu?" diye sorar, seçtiğiniz oyunun CD'sini verirlerdi.
Aslında FIFA'nın ilk rakibi Sensible World of Soccer idi. Daha sonra o koltuğa Winnig Eleven geçti. Yıllar içerisinde Winnig Eleven önce Pro Evolution Soccer (PES), sonra da Konami eFootball oldu. Yerinden hiç kımıldamayan FIFA serisi ise geçtiğimiz günlerde pek çok kişiye göre beklenmedik bir şekilde sona çok yaklaştığımızı duyurdu.
İşler bu hale nasıl geldi?
1993 yılında EA ve FIFA yetkilileri bir araya geldiğinde 5 yıllık bir işbirliği için anlaşma imzaladılar. Buna göre EA Sports, dünyanın en popüler sporunu sanal dünyada markalaştıracaktı. Hepimizin "Tını geym" diye ezberleyeceği "It's in the game" sloganı duymaya devam edeceğimizi kesinleştiren devam anlaşmaları da 1998, 2006 ve 2013'te gelmişti.
Olmuş 29 sene, bu saatten sonra neyi anlaşamamışlar derseniz aslında bu sorunun bir noktada ortaya çıkacağı neredeyse kesindi. Çok uzun bir süredir oyuncuların temsil hakları ve markaların değeri konusunda en basit tabiriyle karmakarışık bir durum söz konusu. Genel olarak futbolun oyunları da çok para ediyor ve herkes bunu sonradan fark etti diyebiliriz.
Şu ana kadar FIFA ve EA arasındaki ilişki oldukça mutualist şekilde ilerlemişti. Zaman zaman rakiplerinin gerisinde kalan FIFA serisi, markası ve telif hakları sayesinde en kötü durumda bile zirveye ortak olmuş ve milyonlarca dolar kazanmaya devam etmişti. EA'in neredeyse sonsuz gibi duran kaynakları sayesinde uzun vadede rakipleri ona karşı koyamamıştı. FIFA ise EA'in bu dominasyonunun nedeninin kendi markası olduğunu düşünüyor ve pastadan daha çok pay istiyor.
Futbolcuların garip saçları ve dolar yeşili
Son yıllarda pek çok futbolcunun saçlarını garip renklere boyadığını görüyoruz. Bazı futbolcular da oyun kurallarının izin verdiği ölçüde enteresan saçlar ve aksesuarlarla karşımıza çıkıyor. Tabii ki bazı oyuncular için bu yöntem bir kendini ifade etme biçimi ancak çoğu oyuncu için asıl amaç görünüşlerini kolayca ayırt edilebilir hale getirebilmek. Böylece imaj haklarından daha fazla gelir elde etmeyi ya da var olan imaj haklarını açıklanabilir kılmayı amaçlıyorlar.
Günümüz futbolunda maaşlar Football Manager serisindeki gibi belirlenmediği, maaşların bir kısmı imaj hakları kapsamında ödendiği için bu konu oldukça önemli. Bu imaj haklarının üstüne kulüplerin de kendi markaları ve haliyle marka gelirleri var. Federasyonlar da organizasyonlarının marka gelirlerini alıyor. Oyunların pastası büyüdükçe, oyunlar üzerinde herkes daha fazla kontrole sahip olmak istiyor.
Çünkü herkes daha fazlasını ister
FIFA markası, EA Sports'un futbol oyununu oyunseverlerin zihninde farklı bir noktaya taşıdı. Örneğin 2010'ların başında PES serisi genel olarak daha iyi kabul edilmesine rağmen lisanslar ve telifler sayesinde FIFA rekabetin içinde kalmayı başardı, bizdeki futbol jargonuyla ismi bile tepeye oynamaya yetti. Arka planda ise EA Sports, seri için lisans ve teliflere çok büyük paralar döküyordu.
EA bu ödemeleri yapmak için ya sendikalarla ya da liglerin kendisi ile anlaşma yoluna gidiyordu. Yani tek tek takımların, formaların ve stadyumların haklarını almak yerine doğrudan bir lig ile anlaşıyordu. Bu anlaşmalarda firma, hakların rakipleri tarafından da kullanılmayacağından emin oluyordu. Haliyle Manchester City yerine Man Blue falan görüyorduk.
FIFA'nın başarısını getiren bir başka şey ise FUT moduydu. Pek çok kişi için FIFA demek artık FUT modu demek. Oyuncular sanal kartlar topladıkları bu modda kendi takımlarını kuruyor ve rakiplerine çevrimiçi olarak meydan okuyorlar. FUT modu oyuncuların oyunu aldıktan sonra da EA Sports'a para kazandırmasını ve oyunu oynamaya devam etmesini sağlıyordu. FUT'un ne kadar başarılı olduğunu rakamlarla açıklamak gerekirse, bu moddan EA Sports'un 2021 yılındaki kazancı 1.62 milyar dolardı.
Peki sorun ne?
En basit haliyle söylemek gerekirse FIFA markası artık EA Sports'un farkındalık için ihtiyaç duyduğu bir marka değil. FIFA, Dünya Kupası gibi organizasyonlar haricinde hiçbir lisansa sahip değil ve EA Sports'un serisi, FIFA'nın kendisini geçmeyi başarmış durumda.
Öte yandan bu, EA Sports'un ortaklığı bozan taraf olduğu anlamına gelmiyor. Firmanın en kazançlı oyunlardan birini tehlikeye atmak istemesini gerektirecek bir durum yoktu. Oyun devinin istediği şey, oyunlarla daha fazlasını yapabilmekti. Özellikle e-spor turnuvaları düzenlemek ve FIFA üzerinden NFTler satmak gibi projeler EA Sports'un ana amacıydı.
Bu tür ek gelir olanaklarınapek imkan vermeyen FIFA, ek olarak EA Sports'tan 1 milyar dolarlık yüklü bir ücret teklif etti. FIFA, oyun firmasına böyle özel haklar vermenin kendileri için bir soruna dönüşeceğini ve daha çok gelir elde edebilecekleri yeni anlaşmaların önünü tıkayacağını düşünüyordu.
EA Sports FC'de lisanslar olmayacak mı yani?
Olacak ancak FIFA turnuvalarının lisansları konusunda sorun yaşanabilir. Öte yandan şu anda EA Sports'un partnerliğinin İngiltere Premier Lig, İspanya La Liga, Almanya Bundesliga, UEFA ve Güney Amerika Futbol Federasyonu CONMEBOL ile işbirliğine devam edeceği belirtildi. EA Sports CEO'su Andrew Wilson, yazılı olarak yaptığı basın açıklamasında bu organizasyonların EA Sports FC oyununda yer alacağını belirtti.
FIFA ise o açıklamadan 2 saat sonra kendi basın açıklamasını yaptı. Oyun haklarını çeşitlendirdiğini söyleyen organizasyon, simülasyon olmayan yeni oyunlar geleceğini ve kendi simülasyonları için de dağıtımcılar, geliştiriciler ve yatırımcılar ile görüşmelere başladıklarını duyurdu. FIFA başkanı Gianni Infantino ise açıklamasında FIFA ismine sahip oyunun en iyi oyun olacağını öne sürdü.
FIFA'nın açıklamasında dikkat çeken bir diğer nokta ise simülasyon olmayan oyunlar ifadesi oldu. Menajerlik oyunları da simülasyon olduğuna göre nasıl oyunlar çıkacağı konusunda kesin bir şey söylemek zor. Belki bir kart oyunu yapılacaktır ancak oyunlar şeklindeki çoğul kullanım, başka neler yapılacağı konusunda merak uyandırıyor.
Ben bu hikayeyi nereden hatırlıyorum ya?
FIFA'nın başına geçmeden önce yıllarca Türk takımlarına şanssız kuralar çekmesiyle tanıdığımız Infantino, FIFA isminin yeteceğine inanıyor. Öte yandan Infantino'nun etrafındaki yüzlerce takım elbiseli insandan bir kısmının danışman olduğunu varsayarsak, herhalde aralarında oyun sektöründen anlayan da vardır diyoruz. Zira yalnızca işin finansal kısmına bakmak felaket olabilir.
2003 yılında Championship Manager serisi benzer bir ayrılık yaşamıştı. O dönemde Sports Interactive oyunun veri tabanına ve maç motoruna sahipti. Eidos ise isim haklarını kendi bünyesinde bulunduruyordu. İki firmanın anlaşmazlığından sonra karşımıza ismi değişmeyen yeni bir Championship Manager oyunu ve yepyeni ama ruhani olarak eski oyunun devamı niteliğine sahip Football Manager oyunu çıkmıştı. Sosyal medyanın olmadığı, internete erişimin kısıtlı olduğu o dönemde bile oyuncular kısa sürede CM serisinden uzaklaştı, Sonuç mu? Bugün CM serisi devam etmiyor, FM ise alanında rakipsiz kabul ediliyor.
FIFA şimdi ne yapabilir?
EA Sports'un yaptığı FIFA serisine yöneltilen eleştiriler arasında oyunun zaman zaman sinir bozucu olduğu, oyuniçi satın almalara çok odaklandığı ve yıldan yıla pek de gelişmediği eleştirileri yer alıyor. Bu açıdan bakıldığında artık firma daha fazlasını yapmak zorunda kalabilir. Zaten genel olarak rekabet iyidir, ancak bu piyasada rekabet zordur.
Konami yıllardır bu rekabette yer almaya çalışıyor ve EA Sports'un aksine eFootball serisini ücretsiz yaparak mücadelesini sürdürüyor. Japon firmanın 100 milyondan fazla futbol oyunu sattığı ve 1978'den beri oyun yaptığını unutmamak gerekiyor. FIFA bir ihtimal Konami ile işbirliğine gidebilir.
Bir diğer alternatif ise bir başka tanınmış yayıncı ile anlaşarak ilerlemek olacaktır. NBA ve PGA Tour oyunlarıyla rüştünü ispatlayan 2K gibi bir firma tercih edilebilir. Yine de 2024 yılına kadar FIFA serisi boyurunda bir oyun geliştirmek hiç de kolay değil. Ayrıca FIFA yüzünü mobil oyunlara dönerek daha geniş bir yelpazeye de sahip olmak isteyebilir.
