IMDb, filmler hakkında detaylı bilgilere ulaşabileceğiniz ve üye olduktan sonra filmlere oy verebileceğiniz bir internet sitesi. Kullanıcı oyları ile belirlenen Top 250 listesinde sıralama her yıl değişiyor, zirve hariç. Listenin zirvesinde uzun yıllardır The Shawshank Redemption Türkçesi ile Esaretin Bedeli filmi var. Film vizyona girdiğinde doğanların bugün çoluk çocuk sahibi olduğunu düşünürsek Esaretin Bedeli filmi bu başarısını neye borçlu?
Esaretin Bedeli filminin IMDb listesinin zirvesinde bulunmasında site oylama sisteminin, filmin hikayesinin, rakiplerinin ve çıktığı dönemin ruhunun etkisi var. Yani film çok iyi deyip geçilebilecek bir mesele değil. Hatta yüksek puanı onu iyi bir film yapar mı diye eleştiren pek çok kişi bile var. Esaretin Bedeli filmine ve yıllardır süren IMDb birinciliğinin arkasındaki sırlara yakından bakalım, göreceklerimizin biraz şaşırtıcı olacağını söyleyebiliriz.
Esaretin Bedeli Oscar’dan eli boş dönmüştü:
ABD’li ünlü korku yazarı Stephen King’in Rita Hayworth and the Shawshank Redemption isimli kısa hikayesinin sinema uyarlaması olan The Shawshank Redemption Türkçesi ile Esaretin Bedeli filminin yönetmeni Frank Darabont, yapımcı firması ise Castle Rock Entertainment stüdyolarıdır.
1994 yılında vizyona giren film, 25 milyon dolar bütçe ile çekilmiş olmasına rağmen ülke gişesinde yalnızca 16 milyon dolar hasılat elde etmiştir. Başrollerinde Tim Robbins ve Morgan Freeman gibi ünlü isimler yer alsa da gişede hüsrana uğrayan film, o yıl 7 dalda Oscar ödülüne aday gösterilmiş ancak her daldan eli boş dönmüştür.
Filmde, Andy Dufresne isimli bir bankacının masum olduğunu iddia etmesine rağmen karısını ve onun sevgilisini öldürme suçundan hapishaneye girmesini, hapishanede Red takma isimli Ellis Boyd Redding ile arkadaşlık kurmasını ve daha sonra hapishane müdürüne para aklama konusunda yardımcı olmasını izliyoruz.
Güçlü rakiplerine rağmen birinciliğini koruyor:
Esaretin Bedeli filminin güncel IMDb puanı 9,3 ve bu puanla IMDb Top 250 listesinin zirvesinde bulunuyor. Filmin Rotten Tomatoes puanı da %91. Zaman zaman IMDb puanı 9,3 seviyesini de aşan film, her ne olursa olsun uzun yıllardır Top 250 listesinin birinci sırasında yer almayı başarıyor.
IMDb Top 250 listesinde 9,1 puanla The Godfather ikinci, 9,0 puanla The Godfather II üçüncü, 9,0 puanla The Dark Knight dördüncü ve 8,9 puanla 12 Angry Men beşinci sırada yer alıyor. Esaretin Bedeli ile aynı yıl vizyona giren Pulp Fiction filmi ise 8,8 puanla sekizinci sırada yer alıyor. Yani filmin rakipleri oldukça güçlü yapımlardan oluşuyor. Peki, bunca güçlü rakip arasında nasıl oluyor da hala zirvedeki yerini koruyor?
Aslında IMDb’nin puanlama sistemi de oldukça şüpheli çalışıyor:
2019 yapımı Joker filmi, Venedik Film Festivali’nde övgülere doyamadığı sırada bazı insanlar IMDb puanının 9,8 seviyesine kadar çıktığını söylüyordu. Ancak Joker filmi hiçbir zaman Top 250 zirvesine yerleşmedi ve şu anda da 8,4 puana sahip. 1 milyondan fazla kişi film hakkında oy kullansa da onu zirveye yerleştirmeyi başaramadı.
Esaretin Bedeli hakkında oy kullanan 2,3 milyondan fazla kullanıcı var. Zaten IMDb, bir filmin değerlendirilebilir olarak kabul edilmesi için en az 25 bin oy kullanılmış olmasını şart koşuyor. Ancak tüm site üyeleri birer seçmen olarak kabul edilmiyor ve herkesin oyu aynı değeri taşımıyor.
Dışarıdan görünen sisteme göre herkes IMDb üyesi olabilir ve oy kullanabilir. Ancak herkes bir seçmen olarak kabul edilerek oyu değerlendirmeye alınmıyor. Peki, seçmen olma kriterleri neler? Bilmiyoruz. Çünkü IMDb seçmen olma kriterlerini kasıtlı olarak açıklamadığını söylüyor.
Esaretin Bedeli, bugünkü gibi internet ortamında ya da sinema salonlarında değil, VHS kasetler ve televizyonda tanınıyor:
Esaretin Bedeli yönetmenin ilk filmi ve yapım stüdyosu da adı sanı duyulmuş bir firma değil. Usta başrol oyuncularının performansı bile film için gerekli gişe başarısını sağlayamadı. Ülke gişesi ile zarara giren film, dünya gişesi ile sermayeyi kurtarmayı başardı. Oscar Ödülleri’nde de beklediğini alamayan filmin bu noktaya gelmesinde ise 90’ların ruhu etkili oldu diyebiliriz.
1994 yılında vizyona giren film, 1995 yılında 300 bin VHS kaset kopyası sattı. Bu rakam, o yılın VHS kaset rekorudur. İki yıl sonra Castle Rock Entertainment firması, televizyon kanalı TNT tarafından satın alındı. Böylece Esaretin Bedeli filmi kablolu yayın üzerinden izleyici ile buluşmaya başladı.
New Classics serisine dahil edilen film, 2013 yılında yapılan bir araştırmaya göre toplam 150 saatten fazla yayınlandı. ABD toplumunun kablolu yayın merakını göz önüne alırsak filmin ne kadar izlendiğini anlamak mümkün. Yani Esaretin Bedeli’nin böyle bir popülariteye sahip olmasında televizyon yayıncılığının büyük bir rolü var.
Yine de hakkını yemeyelim, Esaretin Bedeli insanlara umut veren bir hikayeye sahip:
Şüpheli IMDb puanlama sistemi ve televizyon yayınlarının etkisini göz ardı etmemekle birlikte filmin de hakkını yememek gerekiyor. Esaretin Bedeli, dönemine ve rakiplerine göre çok güçlü bir hikaye sunmamasına rağmen insanların kalbine dokunmayı başarıyor. Bunun nedeni ise insanlık var olduğundan beri herkesin ruhunda bulunan gizli umut ihtiyacını başarılı bir şekilde karşılıyor olması.
Esaretin Bedeli aslında izleyiciye ne olursa olsun vazgeçmemesi gerektiğini söylüyor. Nazım Hikmet’in Yaşamaya Dair şiirinde olduğu gibi hiç ölmeyecekmiş gibi yaşamaktan bahsediyor film. Nerede, ne şekilde olursa olsun yaşamak. Filmin vizyona girdiği 1994 yılından beri işlerin pek de yolunda gitmediğini düşünürsek insanların Esaretin Bedeli filminin verdiği umuda ne kadar ihtiyaçlarını olduğunu görebiliyoruz.
Filmin görüntüleri, müzikleri, oyuncuları, çekim mekanı ve ses düzeni bile hikayeyi güçlendiren faktörler arasında. Belki televizyonda bu kadar başarılı olmasının da nedeni budur. Evde tek başınıza oturup televizyon izlerken böyle bir yapımla karşılaşmanın ne kadar etkileyici olabileceğini bir hayal edin. Bazı filmler, yalnızca televizyon ışığıyla aydınlanan bir odada gece yarısı izlenmeyi severler.
The Shawshank Redemption Türkçesi ile Esaretin Bedeli filminin IMDb birinciliğinin nedenlerini inceledik ve böyle bir başarının arkasındaki hikayeyi anlattık. Film gerçekten birinciliği hak ediyor mu? Düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
