Pide Anadolu’nun bağrından kopup gelmiş bir lezzet. Ülkemizde yakın zamana kadar dışarıdan yemek söylemek istediğiniz zaman aklınıza ilk gelen yemek pide olurdu. Ölüm, düğün, kutlama gibi her alanda da vazgeçilmez olan pidenin fiyatları pek çok dükkanda bütçe sarsmayacak düzeyde. Ortalama bir kazancı olan herkes evine pide söyleyebilir ve tıka basa doyabilir. Peki neredeyse şekil olarak aynı olan pizza neden bu kadar pahalı?
Evde dört kişiyi rahatça doyuracak kadar pide söylediğiniz fiyata, çoğu yerde bir büyük boy pizza söyleyebilirsiniz anca. O büyük boy pizzayla da tek kişi, yanında kola içer biraz da şişirirse kendini, anca doyuyor. Malzeme olarak bakıldığında pizza üzerinde dağınık halde çok da malzeme yokken, pide önünüze dolu dolu geliyor. Hamur olarak pizza daha kalın olsa da yine onlarca lira fark yaratacak bir şey yok, hamur sonuçta.
Bu durum neden böyle? Yalnızca ülkemizde değil, dünyada da pizza fiyatları oldukça uçuk rakamlara ulaşmış durumda. Bir de üzerine egzotik isimli birkaç farklı ürün konulduğu zaman, taksitle pizza alma seçeneğini düşünüyor insan. Herkes pizzanın pahalı olduğu konusunda hemfikir olsa da, neden pahalı olduğuna dair pek çok farklı fikir var. Farklı internet sitelerinde yabancılar ve ülkemizde eski pizzacılar bu konu üzerine kafa yormuşlar.
Sözlük sitelerindeki tartışmalara göre standart pizza malzemeleri
Domino’s yada Pizza Locale gibi ünlü pizza restoranlarının menülerine baktığınızda karşınıza standart birkaç malzeme çıkacaktır;
- Mozarella peyniri
- Domates
- Sucuk
- Sosis
- Jambon
- Siyah ve yeşil zeytin
- Mısır
- Yeşil biber
Bu malzemeler en bilinen ve standart olarak kabul edilen pizza malzemeleri. Üzerine başka türden malzemeler eklemek isterseniz sonsuz seçeneğiniz var elbette.
Peki tüketicilere ve firmalara göre pizza fiyatını ne belirliyor?
Standart pizza malzemelerine bakıldığında öyle çok da yüksek fiyat gerektiren malzemeler olmadığı görülüyor. Peki bu yüksek fiyatlar nereden geliyor ve neye göre belirleniyor? Ekşi Sözlük’te konu hakkında açıklamalar yapan eski pizzacıların farklı teorileri var.
Eski bir pizza restoran işletmecisinin söylediğine göre pizza fiyatlarının bu kadar yüksek olmasının tek nedeni patronların kan emici pislikler olmasıymış. Yapım maliyeti oldukça uygun bir fiyat olan pizzanın satış rakamı maliyetinin üç yada dört katı oluyormuş. Kira, işçi bedeli, vergi, diğer harcamalar hesaba katıldığı zaman bile alışık olduğumuz ticaret kurallarını yıkıp geçen bir kar marjı bu.
Restoran harcamaları artmış olsa bile, nasıl bir ticari kaygı olursa olsun, maliyetin bu kadar üstünde satış fiyatları normal değil. Reddit kullanıcılarının anlattığına göre ise yurt dışında pizza fiyatlarını belirleyen esas faktörler marka değeri ve pizza üzerine konulan malzemeler. Adını duyurmuş bir restorandan alacağınız pizzanın fiyatıyla, tanınmamış bir restorandan alacağınız aynı kalitede bir pizzanın fiyatı arasında uçurum olabiliyor.
Standart malzemeler dışında pizza üzerinde farklı malzemeler, özellikle et ürünleri, istiyorsanız fiyatlar daha da artıyor. Yurt dışında fiyatlandırma bu şekilde fakat yine de bu açıklamalar ülkemizdeki durumu tam olarak aydınlatamıyor ve pizza fiyatları hakkındaki soru işaretleri hala duruyor.
İnternet kullanıcılarına göre pide ve pizza arasında ne fark var?
Adım adım gitmek gerekirse öncelikle pide ve pizza arasındaki farkı düşünmek gerekiyor. Bazen Türk pizzası olarak da isimlendirilen pide ve pizza genel itibariyle birbirlerine benzeseler de, özellikle damak tadı uyumu olarak birbirlerinden oldukça farklılar.
Pizza İtalyan menşeili olsa da günümüzde tüm dünyaya yayılmış durumda. Tüm dünyada kabul gördüğü için de üzerinde evrensel tatlar bulunuyor. Peynir, sucuk, salam, zeytin gibi dünyada kimsenin itiraz etmeyeceği ve özel bir alerjisi yoksa mutlaka yiyeceği malzemeler kullanılıyor pizzada. Yağ olarak da geniş bir coğrafyaya hakim olan Akdeniz mutfağından zeytinyağı kullanılıyor. Restoranlarda yediğiniz pizzalarda ince hamur tercih edilse de, daha doyurucu olması bakımından kalın hamurlu olarak servis ediliyor dünya genelinde.
Pizza Anadolu’dan bir tat ve dünyaya açılmış değil. Dolayısıyla üzerinde Anadolu mutfağının eşsiz lezzetleri bulunuyor. Kuşbaşı kesilmiş etler yada baharatlı kıymalardan yapılıyor en favori pideler. Peynirli pide yapılıyor olsa da, alışık olmayanlara ağır gelebilecek olan tereyağı ve yumurta ekleniyor üzerine çoğu zaman.
Üst malzemeye güvenen pide ustaları, pide hamurunu olabildiğince ince tutarlar ve bu sayede malzemenin tadı daha net anlaşılır. Belki dünyaya yayılmadığı için pide üzerinde her zaman kavurma, pastırma gibi yöresel lezzetler bulabilirsiniz. Ünlü pizza markaları yerelleşmek için pizza üzerine Anadolu’dan yöresel malzemeler kullansalar da ülkemizde pideyi geçebilecek kadar öne çıkamadılar.
Tartışmaya başka bir açıdan yaklaşalım: Pide neden pizzadan daha ucuz?
Burada düşünülmesi gereken en önemli nokta porsiyon boyutları. Tek kişi için yapılan bir porsiyon pide son derece doyurucuyken, 4 kişilik olduğu söylenen pizzalar bazen tek kişiyi bile doyuramayabiliyor. Bu porsiyon oranlarına göre fiyatları incelediğimizde pizza fiyatları gerçekten uçuk oranlarda olabiliyor.
Pidenin pizzaya göre daha ucuz olmasındaki en önemli faktör yerel restoranlar tarafından daha çok tercih edilmesidir. Zincir restoran olmayan bir mekan, bir pideyi daha ucuz maliyetlerle ve esnaf ruhuyla, büyük kar marjları gözetmeden satabiliyor. Belki de buradaki anahtar kelime esnaf ruhu. Çünkü yerel lezzetimiz pide, büyük şirketler tarafından değil de, yerel ustalar tarafından yapılıyor ve işletme sahipleri de satış fiyatlarını bu gözle belirliyor olabilirler.
Zincir pide restoranlarında bile oldukça uygun fiyatlara pide yiyebiliyorsunuz. Bunun nedeni yine bir yerel kültürü koruma düşüncesi olabilir. Malzemeleri ve hamuruyla Anadolu mutfağını yansıtan pide hakkında hiçbir zaman ‘pahalı imajı’ olmadığı için, restoranlar da bu konuda yüksek satış fiyatları düşünemiyorlar.
İnternet ortamı her soruya yanıt veriyor: Pizza neden pideden daha pahalı?
Bu sorunun cevabı için yine Ekşi Sözlük’te konu hakkında açıklama yapan eski pizzacılara kulak verelim. Eski bir pizza ustasının söylediğine göre burada tam bir ‘vurun abalıya’ durumu var. Yani pizza bir kere pahalı damgası yediği için yapım maliyeti yada harcamaları ne olursa olsun restoranlar pizzayı pahalıya satıyorlar.
Pizzanın bir kere adı çıkmış pahalı diye. Bu yüzden de tüm restoranlar buna uygun davranıyorlar ve maliyeti düşük bile olsa pizzalara maliyetin 3 katı kadar satış fiyatları biçebiliyorlar çünkü pizzada böyle bir imaj var. Bazen dörtlü olarak satılan ve üzerinde neredeyse hiç malzeme olmayan dondurulmuş pizzalar bile sırf pizza oldukları için oldukça yüksek fiyatlara satılıyorlar.
Yani bu işin temelinde pizzanın artık bir yemek isminden ziyade bir marka olması var. Restoran isimleri farklı olsa da pizza artık kendi başına bir marka, hem de pahalı bir marka. Yalnızca üzerine mozarella peyniri koyarak servis etseler bile bu dünyaca ünlü marka, belirlenecek en yüksek fiyatı bile kendine yakıştıracak kadar güçlü.
Yerel lezzetimiz pide ve evrensel lezzet pizza arasındaki temel farklar ve fiyatlandırma nedenleri genel olarak bu şekilde. Bu işin ayrıntıları ne olursa olsun, karnınız acıktığında tercih tamamen size kalmış.
