İnsan beyninin 150’den fazla sosyal bağı yönetemeyeceğine dair söylentiler duymuş olabilirsiniz. Kimi söylentilere göre bu sayı 50, 104 ve 200 olarak da biliniyor. Bu düşüncenin kaynağı, 90’larda ortaya atılan bir teori. Ancak bu teori, yeni edinilen bilgiler ışığında işlevini yitirdi.
90’lı yıllarda ortaya atılan bu teoriye göre canlıların beyinlerinin boyutu, sosyal sınırlarını doğrudan etkiliyor. Ancak yeni bir makaleye göre beynin bu konudaki kapasitesini saptamak bu kadar basit değil; hatta tüm türe kesin bir sayı vermek mümkün bile değil.
Beyin boyutu, sosyal kapasiteyi doğrudan etkilemiyor
Evrimsel Psikolog Robin Dunbar’ın ileri sürdüğüne göre primat türlerinin beyinleriyle sahip oldukları sosyal grupların büyüklüğü arasında bir ilişki var. “Dunbar’s number” denen bu sayının kaç olduğuna dair birkaç iddia ortaya çıkmış olsa da aslında insan beyniyle ilgili bu tip saptamalar yapmak pek de mümkün değil. Biology Letters’ta yayınlanan bir makaleye göre beyin şekli ve sosyal bağ kapasitesi arasında doğrudan bir ilişki bulunmuyor. Araştırmanın yazarı Patrik Lindenfors, Dunbar sayısının teorisinin oluşturulmasında sorunlar olduğunu söylüyor. Doçent doktor unvanıyla Stockholm Üniversitesi’nde görev yapan Lindenfors, diğer primat türlerinin bilgiyi insanlar gibi işlemediğini; onların sosyal yaşamlarını daha çok yiyeceklerin ve etraftaki tehlikelerin belirlediğini belirtti. Yani çevresel faktörler primatların daha büyük ya da daha küçük gruplar halinde dolaşma ihtiyacını doğrudan belirliyor.
Bir sınır belirlemek anlamsız
İnsanların sosyal kapasiteleri de beyin boyutlarından değil, çevresel faktörlerden etkilenerek şekilleniyor. Yani bir kişinin sahip olabileceği sosyal bağ sayısı 16 iken, diğerinin sınırı 128 olabiliyor. Dunbar’ın çalışmalarının yeni verilerle tekrarlandığı araştırmada insanların sahip olabileceği en fazla sosyal bağ sayısı, 520’ye kadar çıkabiliyor. Ancak bu sadece bir tahmin ve bu kadar geniş bir tahmin hiçbir fayda taşımıyor. Araştırmayı yürüten bir diğer isim olan Andreas Wartel, sonuçların 2-520 arası olmasıyla beraber böyle bir tahminin tutarlı ve yararlı bir şekilde yürütülmesinin mümkün olmadığını söylüyor.
Patrik Lindenfors, Dunbar’ın teorisinin birçok kuruluş tarafından kabul edildiğini, bunun nedeninin ise kolay anlaşılabilir ve basit bir teori olması olduğunu söylüyor. Hatta şube içi çalışanlarını 150 kişiyle sınırlandıran şirketler bile mevcut. Lindenfors, bu şirketlerin çalışanların iş dışında arkadaşları ve ailesi olmadığını varsaymasının komikliğini de belirtmeden geçmiyor. Araştırmayı yürütenlere göre bu efsanenin artık çürümesi ve kabul görmemesi gerekiyor.
