Geçtiğimiz Salı günü açıklanan Uluslararası Eğitim Değerlendirme Testi PISA’nın sonuçlarına göre Türkiye’deki öğrenciler bilim, matematik ve okumada 72 ülke içinde 50. sırada yer aldılar. Üç yılda bir yapılan ve 15 yaş grubundaki öğrencilerin bilgilerinin ölçüldüğü PISA testinden bazı soru örneklerini aşağıda paylaştık. Bakalım siz cevaplayabilecek misiniz. (cevap anahtarı en alt kısımda bulunuyor)
1- Göçmen kuşların çoğu, tek tek değil gruplar halinde başka bölgelere göç ediyor. Kuşların bu davranışı, canlıların evriminin bir sonucu. Peki göçmen kuşların çoğunda görülen bu davranışın evrimle ilgisi, bilimsel olarak en iyi nasıl açıklanabilir?
A) Tek başına ya da küçük gruplar halinde göç eden kuşların hayatta kalma ve döllenme ihtimali daha az.
B) Tek başına ya da küçük gruplar halinde göç eden kuşlar, kendilerine uygun besinleri daha kolay bulabiliyor.
C) Büyük gruplar halinde uçmak, diğer kuş türlerinin de göç eden gruba katılmasını kolaylaştırıyor.
D) Büyük gruplar halinde uçmak, her kuşun daha kolay yuva yapabileceği yerler bulmasını sağlıyor.
2- Altın yağmurcunlar, Avrupa’nın kuzeyinde çoğalan göçmen kuşlar olarak biliniyor. Sonbaharda bu kuşlar, sıcaklığın daha yüksek olduğu ve daha çok besin bulabilecekleri bölgelere uçuyor. Baharda ise, çoğaldıkları yere geri dönüyor.
Harita, on yıldan fazladır yürütülen araştırmalara dayanıyor. İlk harita, Güney’e uçan, ikinci harita ise Kuzey’e uçan altın yağmurcunların göç yollarını gösteriyor. Haritadaki yeşil renkli alanlar kara, beyaz renkli alanlar ise, deniz ve okyanusları gösteriyor.
Haritadaki oklar sıklaştıkça, kuşların beraber göç ettiği gruplar büyüyor.
Sizce bu haritalar, aşağıdaki bilgilerden hangisine işaret ediyor?
A) Haritalar, geçtiğimiz on yılda Güney’e göç eden altın yağmurcunların sayısındaki azalmayı gösteriyor.
B) Haritalar, kuzeye giden bazı altın yağmurcunların güneye gidenlerden farklı göç yolları kullandığını gösteriyor.
C) Haritalar, altın yağmurcunların ürediği ve yuvalandığı bölgelerin güney ya da güneybatısındaki bölgelerde kışı geçirdiklerini gösteriyor.
D) Haritalar, altın yağmurcunların göç yollarının geçtiğimiz on yılda kıyı bölgelerinden uzaklaştığını gösteriyor.
3- Yeryüzü atmosferine giren uzaydaki kayalara meteor deniliyor. Isınan meteorlar, ışık yayarak yeryüzü atmosferine düşüyor. Meteorların çoğunluğu, yeryüzüne düşmeden önce yanarak yok oluyor. Bir meteorun Dünya’ya çarptığında yarattığı çukura, krater adı veriliyor.
Meteor Dünya ve yeryüzüne yakınlaşırken, hızlanmaya başlıyor.
Sizce bunun nedeni ne?
A) Dünya, kendi ekseni etrafında dönerek meteoru kendisine doğru çekiyor.
B) Güneş’in yaydığı ışınlar meteoru itiyor.
C) Dünya’nın kütlesi meteoru kendine çekiyor.
D) Meteor, uzay boşluğu tarafından itiliyor.
4- Yukarıdaki üç krateri inceleyin. Kraterleri, onları oluşturan meteorların boyutuna göre büyükten küçüğe sıralayın.
A) A, C, B
B) A, B, C
D) C, A, B
5- Bu üç krateri inceleyin.
Kraterleri, ne zaman oluştuklarına göre en eskiden en yeniye doğru sıralayın.
A) B, C, A
B) A, B, C
C) C, A, B
6- Şemada, üç büyük balık tankından oluşan deneysel bir balık çiftliği gösteriliyor.
Okyanustan çekilerek filtrelenmiş tuzlu su, bir tanktan diğerine akarak okyanusa geri dökülüyor. Bu balık çiftliğinin asıl amacı, sürdürülebilir yollarla hasat edecek şekilde dil balığı yetiştirmek. Dil balıkları, daha çok kum kurtlarıyla besleniyor.
Balık çiftliklerinde, aşağıdaki organizmalar da kullanılabiliyor:
Mikroalgler: Sadece ışık ve besinle çoğalabilen mikroskobik organizmalar.
Kum kurtları: Sadece mikroalglerle beslenerek çoğalabilen omurgasız hayvanlar.
Kabuklular: Mikroalgler ve sudaki diğer küçük organizmalarla beslenen organizmalar.
Sazlık: Sudaki besleyici maddeler ve atıkları çeken çalılar
Araştırmacılar, besin değeri yüksek maddelerin büyük oranda okyanusa geri aktığını fark ettiler.
Bu organizmalardan hangileri balık çiftliğinde kullanılırsa, sorun çözülür?
A) Daha çok besin
B) Daha çok kum kurdu
C) Daha çok kabuklu deniz hayvanı
D) Daha çok sazlık
7- Balık çiftliğinde üretim nasıl sürdürülebilir hâle getirilebilir?
A) Tanklardan geçen suyun oranını artırmak.
B) En başta bulunan tanktaki besin maddelerinin miktarını artırmak.
C) Tanklar arasında daha büyük organizmaların geçiş yapmasını kolaylaştıracak filtreler kullanmak.
D) Organizmaların ürettiği atıklar ile su pompalarını çalıştıracak yakıt sağlamak.
CEVAP ANAHTARI
1-A
2-C
3-C
4-A
5-C
6-D
7-D
