En sonunda bilim insanları, birçok kişinin hayatında birkaç kez deneyimlemiş olabileceği ilginç bir fenomenin adını koydu. Déjà rêvé adı verilen bu fenomen, déjà vu’nun daha farklı bir hali. Daha önce yaşadığınızı düşündüğünüz bir anı tekrar yaşama olarak adlandırılan déjà vu’nun aksine déjà rêvé, daha önce gördüğünüz bir rüyayı, uyanıkken tekrar deneyimle durumuna deniliyor.
Daha önce rüyada görülme, hayal etme gibi anlamlara gelen déjà rêvé’nin daha öncelerde déjà vu ile karıştırıldığı düşünülüyor. Ancak 2018’de gerçekleştirilen Brain Stimulation çalışmasında araştırmacılar bu durumun, anlayış ve “deneyimsel fenomenler” alanındaki dağarcık eksikliğinden kaynaklandığını ifade ediyor.
Fransız ekip, déjà rêvé konusunda deneyler yaparken aynı zamanda geçmiş 60 yılda yapılan deneyleri de değerlendirdi. Deneklerin hepsi, kısmi epilepsiden muzdaripti ve hepsi, geçmişte nöbetleri sırasında bir çeşit déjà rêvé deneyimlediğini söyledi. Deneye razı gösteren deneklerin beyinlerinin çeşitli bölgelerine, elektriksel beyin uyarımları uygulandı ve tüm anormal tepkiler kaydedildi. Bu sayede bilim insanları, bu fenomen sırasında beynin hangi bölgelerinin aktif rol oynadığını gözlemleyebilecekti.
Araştırmacılar, sadece uyarım ve déjà rêvé’yi tespit etmekle kalmadı, ayrıca üç farklı kategoriye sınıflandırdı:
- Aralıklı (Episodic-like) déjà rêvé: En açık şekli. Temel olarak, déjà rêvé’nin herhangi bir formu gerçek, spesifik rüya olarak işaret edilebilir.
- Aşina (Familiarty-like) déjà rêvé: ‘Bulanık’ şekli. Bu tür, bir rüyayı yeniden deneyimleme ile bağlantılı. Ancak hangi rüya veya ne zaman görülen bir rüya olduğu belli olmayan rüyalar.
- Hayali aşamadaki déjà rêvé: En gizemli şekli. Rüyanın içerisinde bulunma duygusuyla bağlantılı.
Bu çalışmanın araştırması, ileri epilepsi tedavisine ve deneyimsel fenomenler hakkındaki eğitimlere yardımcı olabilir. Konuyla ilgili farklı bilgiler için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.
