Merkez Bankası, kripto para ve varlıklar ile -doğrudan ya da dolaylı olarak- ödeme işlemlerinin yapılmaması gerektiğini kararlaştırdı. 16 Nisan Cuma gününün ilk saatlerinde yayınlanan yönetmeliğe göre düzenleme, 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girecek.
2020 Mayıs ayındaki Bitcoin halvinginin ardından gelen "boğa sezonu" tüm kripto para birimlerinin popülerliğini artırmış, toplam piyasa değerleri 2 trilyon doları aşmıştı. Türkiye'nin dünyanın en çok kripto para kullanıcısına sahip ülkelerden birisi olması, yasal düzenlemelerin hızla yapılması sonucunu doğurmuş, bakanlıklar harekete geçmişti. Maliye Bakanlığı'nın kripto paralara ilişkin 16 Mart tarihindeki "Kaygılarımız var" açıklamasının ardından 24 Mart'ta; Dijital Para Yasası'nın 2021 tamamlanmadan yürürlüğe gireceği belirtilmişti.
Piyasalardaki hareketlilik devam ederken yaşanan tüm bu gelişmeler, Dijital Para Yasası kapsamında kripto paraların vergilendilmesine ilişkin beklentileri de artırdı. Merkez Bankası'nın 16 Nisan 2021 tarihli son yönetmeliği da yasal düzenlemelerin en somut adımlarından birisi olarak gösteriliyor.
Resmi Gazete'de yayımlanan "Ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına dair yönetmelik" maddeleri:
- Amaç ve kapsam - MADDE 1:
- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmemesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.
- Dayanak- MADDE 2:
- (1) Bu Yönetmelik, 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendi ile dördüncü fıkrası ve 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 12 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile 18 inci maddesinin altıncı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
- Ödemelerde kripto varlıkların kullanılmaması - MADDE 3:
- (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.
- (2) Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz.
- (3) Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.
- Ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların kullanılmaması - MADDE 4:
- (1) Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamaz.
- (2) Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.
- Yürürlük - MADDE 5:
- (1) Bu Yönetmelik 30/4/2021 tarihinde yürürlüğe girer.
- Yürütme - MADDE 6:
- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.
Yönetmelik ne anlama geliyor?
- Alışveriş ödemelerinde kripto para kullanımı mümkün olmayacak.
- Papara gibi aracı kurumlar devre dışı kaldı.
- Kripto para üzerine iş modeli geliştiren yerli fintech girişimleri battı.
- Sadece banka aracılığı ile kripto para borsasına para yatırılabilecek.
2021 yılı tamamlanmadan yürürlüğe girmesi beklenen Dijital Para Yasası'nın detayları henüz tam olarak netleşmiş değil, ancak yeni yönetmelik maddelerine göre akıl yürütmek mümkün. Kripto para varlıklarına yatırım yapmak için Papara gibi aracı ödeme sistemlerinin kullanımı oldukça yaygın durumda. Yönetmelikte bulunan MADDE 3'ün 2. ve 3. bendlerine göre "doğrudan ya da dolaylı şekilde" ödeme işlemlerinde kripto paraların ödeme işlemlerinde kullanılmaması gerektiği açıkça ifade ediliyor.
Kripto para borsalarına TL, dolar ya da diğer fiat para kurlarından para aktarmak için kullanılan ödeme hizmet sağlayıcıları, yönetmeliğe göre "kripto paraların kullanılacağı bir iş modeli geliştiremeyecekler, bu şekilde hizmet sunamayacaklar". Ancak fiat paranın kripto para borsalarına transferi konusunda MADDE 4'ün 2. bendine göz atmak gerekiyor. Bu bende göre ödeme kuruluşları, kripto para işlemlerinin yapılabildiği diğer ortamlara (yani borsalara); alım, satım, saklama, transfer veya ihraç gibi hizmetler için fon aktarımlarına aracılık edemeyecekler.
Bir başka deyişle Papara benzeri uygulamalar üzerinden kripto para borsalarına TL, dolar ya da diğer kurlar üzerinden para transferi yapılamayacak. Böyle bir durumda yerli ve yabancı borsalara, doğrudan bankalar aracılığı ile ödeme işlemleri yapılabilir. Bankaların tek aracı seçenek olması nedeniyle, alternatif bir çözüm oluşana dek, Türkiye'den yurt dışındaki kripto para borsalarına fiat para gönderme ve alma işlemi yapılamayacak. Böylece Türkiye'deki kripto para yatırımcıları, işlemleri yerli kripto para borsalarında gerçekleştirmek durumunda kalacaklar.
Yine de bu durumun yönetmelik metni üzerinden bir çıkarım olduğunu hatırlatmakta yarar var. Konuya ilişkin resmi kurumların açıklamaları süreci daha da aydınlatacaktır, gelişmeleri sizlerle paylaşmayı sürdüreceğiz.