Türkiye'de nüfusun önemli bir kısmı asgari ücretle geçinmeye çalışıyor. Pek çok kişinin aldığı maaş da asgari ücrete komşu skalada yer alıyor. Bu yüzden de neredeyse herkesin gözü, açıklanacak olan asgari ücret miktarındaydı.
Resmî açıklama ile birlikte 2024 yılı için net asgari ücret %49 artışla 17 bin 2 TL oldu. Uzmanlar bu konuda yorumlarını paylaşmıştı.
Uzmanlar ne demişti?
Asgari ücretin açıklanmasının ardından Özgür Demirtaş, "Yaptığım hesaplara göre nisan ayı gibi açıklanan ücret Açlık Sınırının (4 kişilik ailenin mutfak masrafı) altına düşecek. İşte bu yüzden enflasyon ile mücadele çok önemli." açıklamasında bulundu.
"Finans Gurmesi" olarak bilinen iş insanı İris Cibre ise daha iyimser bir tahminde bulundu.
Cibre, Erdoğan'ın ağırlığını koyduğunu belirterek; asgari ücretin, haziran ayında açlık sınırı altında kalacağını söyledi.
Ekonomist Evren Devrim Zelyut ise emekçiyi enflasyona karşı koruyacak olan rakamın 26 bin lira olduğunu, 17 bin liranın mayıs ayında açlık sınırının altında kalacağını ifade etti.
Yani alanın önemli isimlerinden gelen tahminler arasında ciddi farklar olduğu göze çarptı.
Peki asgari ücret zammının etkisinin kaybolduğunu nasıl anlarız?
Alım gücümüzün düştüğünü, bir şeyleri alamamaya ya da daha az almaya başladığımızda anlıyoruz. "Kardeşim bir ay önce 100 liraydı bu, ne ara 139 TL etiket yapıştırdılar!" dediğimizde bu durumun farkına acı bir şekilde varıyoruz.
Peki zamla gelen alım gücü artışının ortadan kalktığını nasıl anlayabiliriz? Bunun için küresel ticaretteki önemli aktörler olan dolar, altın ve euro paritelerine bakabiliriz.
Öncelikle dolardan başlayalım:
Bugün asgari ücret 11.402,32 lira olarak uygulanıyor. 28 Aralık tarihli güncel kura göre asgari ücret şu anda 387,16 ABD doları seviyesine gelmiş bulunuyor. Bu durumda dolar kuru 43,91 TL olduğunda, 17.002 TL olan 2024 asgari ücretin alım gücü, 11.402 TL ile aynı noktaya dönmüş olacak.
Ekonomistlerin doların kaç TL olacağı yönüne farklı tahminleri var. Yine de yılın ilk yarısında doların bu noktaya ulaşması pek beklenmiyor, tabii her an ekonomik dengeler değişebiliyor.
Euro için de asgari ücreti değerlendirelim:
Bugün asgari ücret ile güncel kurdan 347,82 euro almak mümkün oluyor. Euro kuru 48,88 TL olduğunda ise asgari ücret zammı euro karşısında erimiş olacak. Euro, son dönemde dolara karşı da değer kazanıyordu.
Euro/dolar çapraz kuru şu anda 1,11 sevyelerinde olsa da yükseliş, 1,15 seviyesine kadar devam edebilir. Tahminlere göre asgari ücret, yıl sonuna kadar euro karşısında bugünkü seviyeye kolay kolay düşmeyecek.
Bir de altın fiyatlarına bakalım:
Gram altının fiyatı şu anda serbest piyasada 1945,13 TL. Yani asgari ücretle 5,86 gram altın alabiliyoruz. Altın fiyatı 2901 TL'yi bulduğunda, asgari ücret zammının altın karşısındaki etkisi sıfıra inmiş olacak, alım gücümüz bugün olduğu noktaya gelecek.
Peki marketlerde durum ne olacak?
Marketlerde fiyatlar çok daha önceden yükselmeye başlayacaktır, muhtemelen dövize kıyasla daha hızlı artışlar göreceğiz. Bir defa personel maliyetleri yükselecektir. Bu nedenle fiyatlarda da bir değişim olacaktır. Üreticilerin de maliyetleri asgari ücret zammı ile artacak. Bunu örneklerle açıklamak daha kolay olacaktır.
A firması yumurta üretiyor. Çalışan maliyeti, üretim maliyetinin beşte biri olsun. Şu anda yaklaşık 15.762 TL olan çalışan başına işveren maliyeti, 2024 yılında 23.503 TL oldu. İşverenin çalışan maliyeti de %49,1 arttı.
A firmasının ürettiği yumurtanın maliyeti 5 lirayken bu durumda 5,49 TL oluyor. Bu yumurtayı 8 liraya satan ve aradaki kazancın 50 kuruşunu maaş için kenara ayıran B firmasının artık aynı kazancı elde etmesi için maaşa 74 kuruş ayırması gerekli.
Yumurta fiyatı bu durumda 8,73 TL olacak; o da kira, faturalar, izinler gibi ödemeleri saymazsak. Yani sadece asgari ücretteki artıştan dolayı yaklaşık %9 zamlanan yumurta fiyatı gibi örnekleri göz önüne alırsak marketlerdeki fiyat artışlarının daha önce başlamasını bekleyebiliriz.
Yine de fiyat artışı, asgari ücret artışının altında kalırsa ekonomik anlamda biraz daha rahatlama söz konusu olacaktır. Kira zamlarında da %25'lik bir kısıtlama söz konusu ancak ne kadar uygulandığı tartışmalı.
Öte yandan Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yaptığı açıklamalarda yıl sonu için enflasyon hedefini %36 olarak açıklamıştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tahminlerinde de 12 aylık enflasyon beklentisi %36 ile %48 arasında gerçekleşmişti.
TCMB'nin tahmin raporuna göre de 12 ay sonunda beklenen dolar kuru 39,46 TL idi. Bu tahminlere göre asgari ücret zammı, sene sonuna kadar alım gücümüzü bugünkü seviyenin üzerinde tutmayı sağlayacak.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
