Özgür Demirtaş, viral olan videosunda "100.000 doları 5'e katlarsanız 500.000 dolarınız olur. Bi' daha katlarsanız 2,5 milyon dolara çıkarsınız. 2 daha katlasanız dolar milyonerisiniz. 3. kez 5'e katlarsanız 12,5 milyon dolar, 4. kez 62,5, 5. kez 300 milyon, 6 kez 5'e katlarsanız 1,5 milyar dolar." dedi. Bu açıklamalar ilk başta sosyal medyada gündem olsa da söyledikleri, en azından matematiksel anlamda tutarlı. Peki paramızı Türkiye'de 5'e katlamak istersek bunu nasıl yapabilriz?
Paramızın artması için öncelikle paradan para kazanmamız gerekiyor. Zira hem hazıra dağ dayanmıyor hem de kenarda boş boş duran paranın değerlenmesi neredeyse hiç görülmeyen bir şey olarak dikkat çekiyor. Gelin, farklı yöntemlerle paramızı 5'e katlamaya çalışalım, bakalım paramızı 5'e katlamamız ne kadar sürüyor?
Öncelikle bahsi geçen videoya bakalım:
Gelen tepkilerden bazıları ise şöyle:
Peki paramızı gerçekte 5'e katlamamız mümkün mü?
Bunu hangi yatırım araçlarıyla ne kadar sürede yapabiliriz? Geçmiş verileri, öngörümleme modelleri ile de kıyaslayarak paramızın ne kadar sürede 5 katına çıkabileceğini değerlendireceğiz. Elbette ki bunlar, hataya açık matematik modellerdir ve kesinlikle yatırım tavsiyesi değildir.
Her dönemin gözde yatırım aracı ile başlayalım: Altın
Bugün gram altının alış fiyatı 1874 TL olarak görülüyor. En son 14 Nisan 2020'de 374,80 TL'den işlem gören altın, o günden bu yana değerini 5'e katlamış durumda.
3 yıl 8 ayın ardından gram altın yatırımımız değerini 5'e katlamayı başarıyor. Bununla beraber sadece 5 yılda TL bazındaki değer artışına bakmayıp, altının külçe fiyatını dolar cinsinden değerlendirip uzun dönemli öngörümleme yaptığımızda fiyatının 2044 dolardan 3102 dolara çıkacağını ve %52 artış sağlayacağını görüyoruz.
İnse bir dert çıksa ayrı bir dert olan "dolar"
Bugün 29,09 TL'den işlem gören Amerikan doları, en son Ağustos 2018'de 5,82 TL'den işlem görmüştü. Bu da doların değerinin 5'e katlanma süresini 5 yıl 4 ay olarak veriyor.
Son birkaç yıla değil de uzun vadeli öngörümlemelere göre ise 2028 sonunda dolar fiyatı 91,63 TL ile 123,97 TL arasında bir noktada bulunacak. Tabii öngörümlemeler ne kadar başarılı olur o konuda bir şey söylemek kolay değil.
Hep de tam da paramızın olmadığı zamanlarda yükselen "banka faizleri"
Bu nokta çok dengesiz; banka faizleri son 10 yıllık süreçte %5,59'lardan %50,49'lara kadar geldi, şu anda ise biraz daha düştü. Böyle olunca bir orta yol bulmak çok kolay değil.
Uzun vadede paramıza verilecek olan yıllık faiz ise ortalamada daha arada bir yerde olacaktır. Ekonominin uzun vadeli selameti ve geçmiş verileri göz önüne alarak %18'lik bir ortalama faiz bekleyebiliriz. Bu durumda paramızı 5'e katlamak için beklememiz gereken süre 9 yıldan biraz daha fazla oluyor.
"Tamam da nasıl alacağız?" dedirten "gayrimenkul"
2020 yılından sonra Türkiye'de konut endeksinin yüksek bir ivmeyle arttığını görüyoruz. Bu endeksin 5'e katlanması sadece 18 ayda gerçekleşti. Konut fiyatındaki artışla beraber gelen kira ve barınma krizi de gündemi epey meşgul etti.
Yine de önümüzdeki dönemde emlak piyasası bu kadar kazançlı olmayabilir. Zira evleri alacak kimse kalmadığında evlerin fiyatlarındaki ateş de sönecektir. Bir başka nokta da gayrimenkullerin değeri her gayrimenkul için aynı şekilde artmıyor.
Bunlar elbette işin para kazandığımızı sandığımız kısmı. Peki paramız bu sürecin sonunda ne kadar değerli kalacak?
Mart 2019'da cebimizdeki 10 lirayla alabildiğimiz şeyleri bugün 50 lirayla alabiliyoruz; aradan geçen sürede enflasyon, TCMB verilerine göre %500'ü buldu.
4 yıl 9 ayda paramızın değeri 5'te 1'ine düştü. Bu ne demek? Paramızın miktârı artmış olabilir ancak paramızı 4 yıl 9 aydan daha uzun sürede 5'e katlıyorsak alım gücümüz düşüyor.
Not: Bu yazıda verilen öngörümleme rakamları, büyük firmalar tarafından kullanılan teknik analiz öngörümleme modelleri kullanılarak oluşturulmuştur. Veriler Google'dan doğrulanarak alınmıştır. Türkiye'deki faiz oranları, TCMB'nin verilerinden alınmıştır. Konut fiyat endeksi verileri TCMB raporlarından derlenmiştir.
Ekonomiyle ilgili diğer içeriklerimiz:
