Son yüzyıllık süreçte elektronik eşyaların sayısı hızla arttı. Öyle ki artık elektrik devresi ile çalışmayan bir alet neredeyse yok gibi. İç tasarımını görmüyoruz ve içerisinde neler olduğunu bilmiyoruz ama bu cihazların her biri elektronik komponent ya da bilinen adıyla elektronik bileşenler sayesinde çalışıyor. Cİhaza göre elektronik komponent teknolojisi ya da bileşenlerin boyutları değişebilir.
Elektronik komponent kabaca, o cihazın tam olarak alması gerektiği akımda elektrik almasını sağlayan devre sistemidir. Hani bir cihazın iç aksamı yanar, fazla akımdan bozulur ya; işte o doğru olmayan elektronik komponent yüzündendir. Bir mühendis ya da elektrik ustası değilseniz konuya hakim olmanıza gerek yok ama yine de hayatın her alanında kullandığımız elektronik cihazların nasıl çalıştığını bilmek, hiç beklemediğiniz bir yerde hayat kurtarıcı olabilir.
Elektronik komponent nedir?
Elektronik komponent ya da diğer adıyla elektronik bileşenler, elektronik bir cihazın çalışmasına yardımcı olan devre sistemine verilen isimdir. Tüm bu bileşenler genel olarak alet içinde bulunan küçük bir kutuya yerleştirilir ve daha sonra cihaza bağlanır. Elektronik komponent endüstriyel bir üründür ve diğer genelde soyut olan elektrik kavramlarından farklıdır.
Temel olarak iki farklı elektronik komponent sınıfından bahsedebiliriz. Bunlar aktif ve pasif bileşenlerdir. Her iki sınıf da farklı bileşenlerden oluşur. Bu bileşenleri iki ayrı sınıf olarak değerlendirsek bile bir elektrik devresi kurarken yalnızca birinden birini almak mümkün değildir. Tüm bu bileşenler bir bütün olarak doğru bir şekilde çalıştıkları zaman ancak başarılı bir sistem oluştururlar.
Elektronik komponent ne işe yarar?
Elektronik komponent, bir elektrik devre sistemini çalıştıran tüm bileşenleri ifade eder. Kullanıldıkları alana göre farklı boyutlarda ya da farklı teknolojilerle üretilmiş olabilirler. Ne olursa olsun amaç, bir cihazın en doğru akımı alarak iç aksamın herhangi bir noktasında birikme olmadan çalışmasını sağlamaktır.
Diyot, transistör, direnç, kapasitör, indüktör, LED gibi bileşenler bir devrenin düzgün çalışması için olmazsa olmaz parçalardır. DC ve AC güç kaynağı, devreye ihtiyacı olan enerjiyi sağlayan aktif bileşenlerdir. Katot ışınlı osiloskop ve benzeri bileşenler ölçüm yapar ve her zaman en doğru akımın ulaşıyor olduğundan emin olurlar.
Aktif elektronik komponent:
İki elektronik komponent sınıfından biri olan aktif bileşenlerden de genel olarak bahsedelim. İlki transistördür. Transistör, direnci bir devreden diğerine aktarmakla görevlidir. Transistör sayesinde girişte yüksek olan akım, çıkışta düşük olacaktır. Üç terminalli bir bileşendir ve voltaj akımını kontrol edebilir. Voltaj kontrollü ya da akım kontrollü olarak isimlendirilen cihazlar bu hizmeti transistör sayesinde verirler.
Bildiğimiz piller de aktif elektronik komponent bileşenlerinden biri olarak kabul edilirler. Farkları ise içlerinde bulunan kimyasal maddeler sayesinde oluşturdukları kimyasal reaksiyon sonucu enerji üretmeleridir. Sinyallerin işlenemeyeceği devrelere enerji verebildikleri için son derece önemlidirler.
Ekranda gördüğümüz her şeyin oluşmasını sağlayan katot ışın tüpü de aktif elektronik komponent bileşenlerinden biri olarak kabul edilir. Bileşenin kontrolü bir elektron tabancası tarafından yapılır. Tabanca ateşlendiği zaman katot ışını ekrana çarpar ve aydınlanarak görüntü meydana gelir.
Pasif elektronik komponent:
İki elektronik komponent sınıfından biri olan pasif bileşenlerden de genel olarak bahsedelim. Aktif bileşenler devreye gerekli olan enerjiyi gönderirken pasif bileşenler bu enerjiyi dengelemekle görevlidirler. Mesela direnç bileşeni, tam olarak akım yolunun ortasında durarak bir engel oluşturur. Direncin amacı, aktif bileşenlerin bozulmadan çalışmasını sağlamak için akım sınırlayıcı görevini üstlenmektir.
Pasif bileşenlerden biri olan indüktör, iki farklı akım türü olan AC ve DC akımlarını kontrol eder. DC akımını direkt olarak geçirirken AC akımını bloke eder. Böylece AC akım dalgalanmalarının sorun yaratmasının önüne geçer. İndüktörün diğer bir amacı da enerjiyi depolayarak manyetik bir alan oluşturmaktır.
Aktif bileşenlerin direkt olarak devreye gönderdiği enerji yükü ağır geleceği için pasif bir bileşen olan kondansatör, bu elektrik yükünü depolar. Doğrultucu devresi, filtre devresi, voltaj regülatör devresi gibi alanlarda sıklıkla kullanılır. Temel olarak AC akımın yarattığı dalgalanmaları filtrelediğini söyleyebiliriz.
Elektronik komponent nerede kullanılır?
Her yerde kullanılır desek yanlış olmaz galiba. Çünkü elektronik komponent, elektrikle ya da pille kısaca harici bir enerji ile çalışan tüm cihazlarda kullanılır. Aslında çok basit bir işlevi vardır, enerjinin doğru yere doğru akımda ulaşmasını sağlamak. Elbette bu basit işlev için kullanılan bileşenler hayret verici olabilir.
Farklı cihazlarda kullanılan elektronik komponent sistemi, cihazın türüne göre değişiklik gösterebilir. Farklı teknolojiler kullanılarak üretilen farklı boyutlardaki bileşenler ile farklı cihazların elektronik komponent sisteminde karşılaşabilirsiniz. Elbette elektronik komponent sistemi çok daha karmaşık detaylardan oluşuyor ancak o detayları da işin ustalarına bırakalım.
Elektronik komponent nedir, ne işe yarar, nasıl çalışır, bileşenleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve konu ile ilgili önemli noktaları anlattık. Kullandığımız ufacık bir cihazın bile böyle üstün bir mühendislik yapısıyla oluşturulmuş olması gerçekten hayret verici.
