Günümüzde kutu oyunlarının yerini yavaş yavaş mobil oyunlar almaya başlasa da masa ve zar oyunları kolay kolay kaybolmayacağa benziyor. Binlerce yıldır devam eden bu geleneğin en ilgi çekici temsilcilerinden 12 tanesini sizler için listeledik.
1. Viking Satrancı
Ağustos 2018'de İskoçya'da keşfedilen oyun, arkeologların bunu ilk başta bir manastırın parçası olarak görmeleri sonucu kafa karıştırmıştı. Bu tarihi oyun tahtası 7. ve 8. yüzyıllara dayanırken, "hnefatafl" adı verilen (satranç olmasa da) satranç-vari bir oyunun oynanmasında kullanılıyordu.
2. Orta Çağ Değirmen Oyunu
Temmuz 2018'de Rusya'nın Finlandiya sınırında keşfedilen bu eser, 13. yüzyıla dayanıyor. Bir bölmenin içerisinden çıkarılan oyun tahtası eskilerin dokuz taş oyununa oldukça benziyor.
3. Lewis Satranç Taşları
Satranç oyunu çok uzun zamandır Avrupa'da oynanan bir oyun. Lewis Adası'nda 1831 keşfedilen bu satranç taşlarının oraya nasıl geldiği bilinmese de 12-13. yüzyılda üretildiği düşünülüyor. 93 parça içeren bu set, satranç taşlarının birleşiminden oluşmuş.
4. Yunan ve Roma Zarları
Romalılar zar oyunlarını Yunanlar sayesinde keşfettiler. 1985'te Almanya'da bulunan Roma dönemi "Zar ve Zar Atma Kabı", Romalıların da bu işi ciddiye aldığının göstergelerinden. Günümüzde kullanılan zarlara benzeyen bu tarihi eserin her zaman oyunlarla kullanılmadığını düşünen araştırmacılar da mevcut.
5. Çin Zar Oyunu
Roma'da olduğu gibi, zarlar Çin'de de oldukça yaygındı. 2015'te keşfedilen 2300 yıllık bu ilginç zar, alışık olmadığımız biçimde 14 yüzeye sahip. Hayvan dişinden yapılma olan zar, üzerinde sayılara sahip ve muhtemelen 1500 yıl önce çok sevilen "bo" ya da "liubo" adı verilen bir oyun oynanırken kullanılıyordu.
6. İsrail Mangala Tahtaları
Temmuz 2018'de İsrail'de Roma dönemine dayanan bir oyun odası keşfeden araştırmacılar, burada dönemin mangala oyun tahtasını da buldular. Odada birden çok mangala tahtası keşfedilirken, 20 banyoya sahip bir spa bölümünün varlığı da açığa çıktı.
7. Hindistan Chaturanga'sı
Kökeni İran olan satrancın da atası olan chaturanga, Gupta İmparatorluğu zamanında ortaya çıktı. İlk satranç tahtaları olarak adlandırabileceğimiz 3000 yıllık taşlar da bölgedeki İndus Vadisi'nde keşfedildi. Chaturanga, sırasıyla vezir, fil ve kale taşlarının yerine; komutan, fil ve savaş arabası taşlarını içeriyordu.
8. Pachisi ve Chaupar
Hindistan'da oynanan pachisi oyununun çok benzeri, günümüzde dama benzeri bir oyun olarak oynanmaktadır. 4. yüzyılda ortaya çıktığı düşünülen pachisi şu an Hindistan'ın milli oyunu olarak görülüyor. Yukarıdaki fotoğrafta ise, Lucknow şehrinin hükümdarının chaupar oyunu oynadığını görüyoruz. Bu oyun da pachisi'ye benzer özellikler gösteriyor.
9. Mezoamerikan Patollisi
Patole olarak da bilinen bu oyun, Amerika kıtasının en eski oyunlarından bir tanesi. Bol bol strateji ve şans içeren Patolli, hem halk tarafından hem de soylu kesim tarafından sıkça oynanıyordu. İspanyolların Meksika'yı işgal ettiği zamanlarda yasaklanan bu oyunu oynayanların elleri ise yakılmıştı.
10. Tazı ve Çakal
Antik Mısır'da oynanan oyunun günümüzdeki ismi olan Tazı ve Çakal'ın tarihi, milattan önce 2000 yılına kadar dayanıyor. Oyun tahtası 29 delikten oluşurken; oyuncular, sahip oldukları 10 tazı veya çakal çubuğuyla delikleri doldurmaya çalışıyor. Amaç ise karşı oyuncunun çubuklarını, tahtanın bir ucundan öteki ucuna geçerken toplamak.
11. Mısır Seneti
Yine bir Antik Mısır oyunu olan senet, tarihin en eski tahta oyunlarından. Birinci Mısır Hanedanlığı'na (MÖ 3000) dayanan senetteki amaç, sembollerle temsil edilen bazı şanssız karelerden kaçınarak taşları atılan zara göre hareket ettirmek.
12. Ur'un Kraliyet Oyunu
20. yüzyılın başlarında İran'daki Ur bölgesinde Sümer Kraliyet Mezarlığı'nda bulunan -ki bu da MÖ 3100 civarı demek- bu oyunun kuralları günümüzde de hala çok net olarak biliniyor. Bunun sebebi ise Babillerin kuralları tabletlere kaydetmiş olmaları. Oyunun amacı ise taşları karşıdaki oynatmadan oynatabilmek.
